Dört Köşeli Wari Şapkası

Bu dört köşeli bir şapkaya bakıyoruz bu şapka 1400 yaşında olabilir ama gayet iyi durumda ait olduğu kişiyle beraber mezarında Conan bu Şapkanın bu zamana kadar hiç bozulmasının sebebi Belki de kurak koşullarda saklanması olabilir bu Şapka vardı kültürüne ait veriler günümüzde Peru'nun olduğu yerde yaşamış olan inkalar dan da çok önce yaşamış bir topluluktu valiler an dağlarında yaşamış olan Alpaka ve Lama yetiştiriciliği yapan bir topluluktur yetiştirdikleri hayvanların yünlerini giysilerinde kullanmışlardı Özellikle de bunun gibi Seçkin lere ait olan eşyalarda bu Şapkanın Muazzam güç sahibi birine ait olduğuna şüphe yok dokumanın sıklığına göre bu gelen şekillerin kalitesine bir bakın Ayrıca soyutlaştırılmış görsel bir dil var burada iki temel şey dikkatimizi çekiyor şapkayı yapan sanatçının kullandığı üst düzey örgü tekniği ve Şapkanın üstündeki imgelerin kendileri inceler kasıtlı olarak zor bir biçimde sunulmuş yani burada olan biteni anlayabilen ve anlayamayan ın ayrılması amaçlanmış kültürünün ustası olarak şapkayı takan kişinin buradaki imgeleri Olan biteni anlayan bir kişi olması gerekiyordu buradaki zanaat e tekrar odaklanalım örgülerin ne kadar muntazam olduğunu görebiliyor musunuz ipler iç içe geçerek son derece yoğun bir kumaş oluşturmuş bu şapkalar çok farklı biçimlerde yapılıyordu ancak çoğunun şişlerle yapılan örgülerden oluştuğunu söyleyebiliriz birçok şapkada ise başka kumaş parça bu esas kumaşı ekleniyor ve sanki kırışık kadife görünümü elde ediliyordu biçimi ne olursa olsun şapkaların tümü büyük bir Özen ve dikkatle işleniyor çoğunlukla Alpaka olmak üzere Alp Akar ve yağlama yünlü kullanılıyor ve günler çok ince bir biçimde dokunuyordu şapkaların yapımı için büyük bir işçilik gerekiyordu Öncelikle boyaları elde edebilmek için tüm malzemeleri toplamak gerekiyordu Örneğin bu göz alıcı kırmızı rengi elde etmek için muhtemelen koşul böceği kullanılmıştır koştu böceği belirli türden bir kaktüsün üzerinde yaşayan parazit bir böcektir yeterli oranda boya elde edebilmek için bir sürü böceğin gerektiğini hatırlatalım Ancak bu şapkalarda bitki bazlı olan boyalar da kullanılmıştı kırmızıdan bahsettik şurada cam göbeği rengi var burada da sarı ve turuncu var var zengin k oy kullanımına yönelik envai çeşit renk ve boya bu boyalarla belli başlı hayvan figürlerini betimlem işler ancak o kadar soyut ki sanki alıştığımız görsel değil de bir tür işaret gibiler bu betimlemeler nesnelerin kendilerini değil nesne iddialarını ya da fikirlerini temsil ediyorlar Örneğin bu şapka örneğinde gördüğümüz imgeler belli bir kuş fikrini temsil ediyor Şimdi gelin Şapkanın belli bir köşesine odaklanalım Sol altta sarı bir arka plan önünde ise bir hayvan figürü var dikkatlice bakarsanız kırmızı 3 şeridi görebilirsiniz Bunlar Muhtemelen kuyruk tüyleri daha aşağıya gidersek kuşun gövde kısmını göreceğiz üst kısımda ise yukarı doğru çevrilmiş kafası var dikkatli bakın Gaga kısmı yukarı doğru bakıyor buradaki kırmızı çizgi Gaga'yı iki parçaya ayıran bir şerit gibi yeşil kısım ise Gaga kuş figürü O çok farklı şekilde oluşmuş burada Keskin ayrımlar yok ve baktığınız nesnenin ne olduğunu anlamak için biraz durup düşünmemiz gerekiyor aşağıda ise kuşun bacakları ve pençeleri var Ancak yine söylüyorum Bunlar son derece soyut imgeler olduğu için hangi kısmı neyi betimlediği konusunda yüzdeyüz emin değiliz sağ üst tarafta ise Az önceki figürün aynadaki aksini görüyor gibiyiz bu kısımda Gaga sağ üstte kuyruk ise sol üstte bu kısımları öğren kişi farklı renklerle oynamış biçim olarak Ayna görüntüsü görüyoruz Evet ama kullanılan renkler ve bunların birbirleriyle uyumu farklı sol üst ve sağ alttaki bölmelerde birbirlerinin Ayna görüntüleri Buradakiler de kuş figürleri ancak farklı bir üslupla işlemişler Kanatlar biri düz bir iterse harflerinden oluşmuş gibi kafa göz ve Gaga olan kısım ise şuralar buradaki inceler en temel geometrik biçimlerine indirgenmiş Biz bakar bakmaz hemen anlayan Bu ancak vari kültürünü ve ikonografi sini bilen kişiler için bunları anlamak gayet kolay burada İlginç olan nokta kuşların kafasının yukarı doğru bakması bu aslında başka bir kültüre tiwanaku kültürüne ait olan Güneş kapısı adlı sanat eserinden kalma bir betimleme tarzı bu eserde kanatları olan Kuş kafalı Savaşçılar var sopalarla koşuyorlar kafalarıda aynı yöne doğru eğilmiş sanki hepsi gökyüzüne Ya da tanrılara bakıyor Şapkanın üst kısmına bakarsak Burada Kuşlar görüyoruz Ancak bu kuşlar ayrı durmak yerine birlikteler ve sanki merdivenli piramit formu oluşturmuşlar bu basamak gibi görünen biçimler kanat veya kuyruk olabilir Yukarıdaki daha büyük basamak kuşun kafasını en üstteki basamakta ortadan ikiye sarı bir çizgiyle ayrılmış olan Gaga olabilir Kanatlar Muhtemelen şu içteki üçgen vari şekiller aşağıdakilere kıyasla bu üstteki imgeler da A Blok tarzında yapılmış mimari açıdan bakarsak bu kısmın daha katı bir biçimden oluştuğunu söyleyebiliriz yani Sanki üç boyutlu katı cisimlerin bir temsilci gibi yine de bu kısımdaki soyutlama larında son derece indirgemeci bir tarzda olduğunu söyleyebiliriz kenarlardaki figürler s boşlukta gezinen hareket edebilen figürlere benziyorlar Ayrıca daha düzler bu nesne bir lüks nesnesi olabilir yani Parası olan herkesin isteyip de alamayacağı bir şey sadece toplumda güç ve iktidar sahibi olan birinin sipariş edebileceği türden bir aksesuar öte yandan nesiller boyu mu Şapkanın üretimini yapan emekçileri de düşünelim yıllar boyu kumaşlarla haşır neşir olup örgü teknikleri geliştirerek Böylesi bir şapka örüyorlar Dolayısıyla karşımızda hem statü hem de kültürel miras ve kimlik yönünden çok özel bir nesne var bu tür yüksek kaliteli Tekstil ürünlerinin bizim Bugün için çok değerli olan şeylerden mesela altından daha değerli görülmüş olma ihtimali var valilerden sonra gelen inkaların her gün bu Çorlu'nun kalbinde Tekstil ürünlerini yakarak Güneş Tanrısı intile kurban ettiklerini biliyoruz yani kendileri için en değerli olan şeyleri kurban etmişler İspanyol sömürgecilerin peşinden koştukları altınları değil