Ingres'nin "Rafael ve Fornarina" İsimli Tablosu

Harvard Sanat Müzesi’ndeyiz. Ingres’in Rafael ve Fornarina isimli tablosuna bakıyoruz. Garip bir resim ama Ingres’in eserleri genellikle soğukluk ve mesafenin, ve aynı zamanda yoğun bir şehvetin sıradışı bir karışımıdır. Herşey hayranlık uyandırıcı bir hassasiyetle çizilmiş, yeşil kadife kusursuz, tek bir fırça izi yok, öyle ki gerçekten yeşil bir kadifeymiş gibi görünüyor. Kumaşın kıvrımları bile son derece idealize; yani sanatçıdan bir derece serbestlik bekleyebileceğimiz yerde bile bir resmiyet mevcut. Bu 19. Yüzyıl ressamları arasında ortaya çıkan bir tür; diğer ressamları stüdyolarında modelleriyle resmediyorlar 19. yüzyıla uygun bir durum; o dönem, özellikle akademik çevrelerde, resmin niteliği ve stili bile sıklıkla daha erken bir dönemden alıntılanıyordu. Ayrıca romantizmin bu döneminde, sanatçılarda ortaya çıkan bir kişisel farkındalıkla karşılaşıyoruz. Ingres burada Rafael’i resmediyor, değil mi? Rönesans’ın büyük sanatçısı Rafael, stüdyosunda, metresinin ilerde oldukça meşhur olacak bir portresini yeni bitirmiş vaziyette. Ya da bitirmek üzere. Portre o sırada tamamlanmamış durumda. Rafael stüdyosunda bir ara veriyor. Fırçası hala elinde, kollarını kucağında oturan metresine sarmış ama ona bakmak yerine başını çevirmiş, henüz tamamlanmamış olan eserine bakıyor. Ancak kadın bize bakar durumda çizilmiş. Kadını resmettiği, henüz yeni yapılan portredeki kadın da bize bakıyor. Neredeyse birer ayna gibi... Kadın iki ayrı resimden bize bakıyor. Hatta aslında üç ayrı resimden. Üçüncü resim nerede, bir bakın? Üçüncü resim arkadaki duvara yaslanmış vaziyette duruyor. Rafael’in Madonna Della Sedia, yani Sandalyedeki Madonna isimli ünlü tablosu. Modelin yine Rafael’in metresi olduğu söylenir. Burada arka köşeden de bizi izlemektedir. Yani aynı kadının üç versiyonu var. Burada bir üçlü yansıma söz konusu. Ingres Rafael’i, metresini betimlediği resme bakarken resmediyor. Metres ise bize bakıyor ve biz de onun bakışına karşılık veriyoruz. Belki de bu resim Ingres’in kendisi ve bir şeyler çizme arzusu hakkında. Bir işin ortasındasınız, sevgiliniz yanınıza gelip ara vermenizi istiyor kucağınıza oturuyor, ancak fırça hala elinizde ve dönüp eserinize bakıyorsunuz. Resim yapma faaliyeti ve yaratım süreci o kadar esir alıcı ve muhteşem ki hiçbir şey bunu bölemez, bölmemelidir. Bir diğer yorum ise, bu resim, resim yapmakla ilgili değil. Ancak buna çok yakın bir şeyle ilgili. Belki de bu resim daha çok görmekle ilgili çünkü Rafael burada kendi betimlediği bir şeyi görüyor. Biz de görüyoruz. Ingres de bir yandan Rafael’in dünyasını bizim için betimliyor. Komik, değil mi? Bir ressamın resmine bakarken resmedildiği bir resme bakıyoruz. Üstelik ressamın baktığı resim de resmedilmiş.