Konservatörün Gözünden: Müneccim Kralların Tapınması Vitrayı

Sen niye orta Metropolitan sanat Müzesi'ne bağlı olan the cloister dayız ve bu muhteşem Vitray panele bakıyoruz İnsanlar genellikle Vitray deyince ortaçağ kiliselerini düşünürler Ancak bu panel Rönesans Dönemi'nde yapılmış bu eserle ilgili olarak cam konusunda uzman bir conservator olan Sarah bardaktan bilgiler aldık bu vitraya baktığımızda Her zamanki gibi güzel ve yoğun renk tonları olduğunu görüyoruz detaylı bir boyama süreci epey bir düşünme ve uygulama süreci yetenek ve ustalıkla var 16 yüzyıl başlarında bu Vitray son derece değerli bir nesne olarak kabul edilirdi malzemelerin çok maliyetli olmasından dolayı değil Mesela bu gerçek Altından yapılmış bile değil sebebi bunu yapmak için çok fazla uzmanlık gerekmeseydi ve yapılacağı fırını ısıtmak için O çok yakıt gerekiyordu değerli altından yapılmamış bir Vitray söz konusu Hatta tam tersi son derece temel bir metalle kurşunla yapılmış Kurşun her an bir cam parçasını çevreleyen Kurşun çerçevelerini oluşturur burada tasvir edilen ise aslında altın bu eserin adı müneccim kralların tapınması Yani üç Kral yeni doğmuş İsa'yı ziyaret ederek ona hediyeler sunuyorlar altın Buhur ve mürrüsafi sadece değerli hediyeler getirmekle kalmıyorlar saygı larından üzerlerinde güzel kıyafetleri de var kadifemsi brokar elbiseler ve son derece detaylı güzel bir zırh görüyoruz Şimdi vitre düşünecek olursak genelde cam üzerindeki boya tam anladığımız anlamıyla boya değil bu özel cam türüne metale dökme cam ya da pot cam deniyor ve bu cam tamamen tek renkten oluşuyor Bu renk şart katedrali Bu bir katedralde görebileceğimiz türden bir renk Mesela bir felaket sonucu bir parça camı kırarsanız Burada gördüğünüz mavi renk dağılabilir bu vitrayda gördüğümüz detaylardan farklı Parlak Sarı renk Aslında gümüşten yapılmış buna Gümüş boya deniyor Gümüş tuzu camın yüzeyine uygulanıyor Yüksek derecede ısıtılıyor Böylece Gümüş cama geçiyor nanoteknoloji duymuşsunuzdur İşte bu da nanoteknolojinin ilk örneklerinden biri küçük Nano Gümüş tanecikleri çeşitli yoğunlukta sarı rengini yaratıyor kırmızı yeşil ya da mavi olarak gördüğümüz dökme camı ek olarak ve bu parlak sarı renkte gördüğümüz Gümüş boya ek olarak çok daha ince işlerde var bu kıyafetlerdeki detaylar Meryem'in saçı yüzler arkadaki manzara Bunların hepsi boya ile yapılmış Ancak bu boya tuval üzerine yapılan türden bir boya değil bu boyanın kalıcı olması ya da camın yüzeyine yapışması bu gerekiyor 21. yüzyılda bunun hemen düz bir cam olacağını düşünüyoruz Ancak bu düz bir kalıba dökülmemiş Tea bu aslında üfleme cam Ve muhtemelen silindir canlı yapılmış bunu yaparken önce bir miktar camı ısıtıyorlar ve sonra onu bir top şeklinde içi boş bir çubuğun ucundan yakalıyorlar sonra onu yüklüyorlar Tıpkı sabun köpüğü ile yaptığımız gibi ardından yerçekiminden faydalanarak o kürenin bir tür silindire dönüşmesini sağlıyorlar bunu da bir başka yere transfer ederek açıyorlar ve düz bir levha haline getiriyorlar yani şöyle de düşünebilirsiniz bir parça kağıdı silindir haline gelecek şekilde katılıyorsunuz sonra da onu açarak düz bir yere yayıp düz bir kağıt haline getiriyorsunuz Ayrıca büyük ihtimalle camı yapan ressam değildi bir tüccardan almışlardı ama elbette sanatçı farklı kimyasal ların etkilerini anlayabiliyordum bu şimdi bu panelin bir bölümüne bakalım ve nasıl üretildiğini gerçekten anlamaya çalışalım özellikle aşağı diz çöken bu dizinin ve çocuk insanın altında Duran şapka dikkatimizi çekiyor burada camın kendi kırmızısını Az önce konuştuğumuz Parlak Sarı görünen Gümüş boyayı ve beyaz olarak görünen renksiz bölümü Yani aslında Kırmızının silindiği kısmı görüyorsunuz Yani tek bir parça cam da birden fazla Detay var Hepsi aynı can parçasında sanatçı bunların arasında kalın Kurşundan bir çizgi istememiş ve bunu yapmanın yolu da tamamen uzmanlık gerektiren bir teknik renksiz bir camdan kırmızıyı çıkarmak buna Flash cam deniyor bunun nasıl yapıldığına gelince camı üfleyen kişi tamamen saydam olan camı alıyor ve onu küre şekline gelecek şekilde üflüyor küre bir başka kapta olan erimiş haldeki kırmızı cama batırılıyor Böylece orjinal saydam Camın üzerine bir katman kırmızı cam oluşmuş oluyor bu da sanatçıya pek çok renk yaratması açısından oldukça esneklik veriyor çünkü o zaman sanatçının yapması bir şey ya Asit ya da bir tür aşındırıcı ile nerede saydam camı kullanmak istiyorsa üstteki kırmızı rengi kazıyarak alttaki şeffaf cm ortaya çıkarmak mesela burada bu teknik alttaki kürkte uygulanmış sarı renk için de aynı şekilde saydam cam ulaşmak gerekiyor ve sonra gümüş tozları ekleniyor Daha sonrasında ise ateşe atılarak bu tuzların camın yüzeyine geçmesi sağlanıyor buradaki muhteşem gri zay ya da gri renkte detayları tanımlamaya yardımcı oluyor bu Az önce sözünü ettiğimiz Ateş boyası detaylara bakacak olursak hem koyu yıkama bölgeleri var hem de son derece güzel parlak aydınlık kısımlar var burada ışığın geçebilmesi için boya çıkarılmış ya da nokta nokta yapılmış Yani bu şapka yürütebilmek için gereken teknik kapasite gerçekten baş döndürücü ve tüm bunlar camı üfleyen kişi ile başlıyor Ama daha sonra cam tasvirler için sanatçı teslim ediliyor bu panel Muhtemelen ünlü Vitray sanatçısı Peter hem alın atöl Ne oldu be muazzam bir yetenek ve ustalığı ürünü renklerine kadar canlı olduğunu ne kadar az değiştiğini görmek inanılmaz sanki 16'ncı yüzyılın başlarında yapılmış gibi görünüyor Aslında camı özel kılan da bu renkler yapıldığında olduğu gibi gerçek ve parlak kalıyor yani bir Tablodaki gibi değişmiyor yadas olmuyorlar Ama bu baktığımız Vitra Gerçekten de çok iyi durumda ancak Tabii ki cam duası gereği kırılgan ve kayıplar olabilir bu panelde yapılan onarımları da görebiliriz Eğer Meryem'in sarı saçının dalgalarını aşağı doğru takip edersek Orada küçük bir çizgi görebiliriz Burası camının kırıldığı ve tekrar yapıştırıldığı yer ve Meryem'in soluna doğru panelin çerçevesinde küçük x harfi şeklinde bir kırık görebiliyoruz bu kırılmış ve onarılmış olan bir başka alan ve çerçevenin aynı bölümünde bir Türk ama şekli görüyoruz Burası renk olarak daha sıcak ve daha koyu kahverengi görünüyor ve Bence bu bölümde onarım görmüş burada ilginç bir durum var bunların dan sorumlu olan konservatör belli bu orijinal olmadığının farkında olmamızı istiyor ama aynı zamanda genel kompozisyonu tadını çıkarmanızı engellemek istemiyor bu gerçekten konserve türlerin karşı karşıya kaldığı büyük bir ikilem Özellikle de resim alanında orjinal parçanın kaybolduğu bir yeri boyarken tablo ne kadar geride duruyor hissi vermeli bu bölümü Etraftaki boyaya ne kadar benzetmeli ve izleyiciye bir şey eklendiğini ya da restore edildiğini ne kadar ustaca iletmedi Bütün bunlar bir sanat eserine daha yakından baktığımızda daha çok görecek ve daha çok zevk alacak şey olduğunu bize hatırlatıyor Bu da [Müzik]