Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) Sepeti

Arkadaşlar merhaba bu videoda, tüketici fiyatları endeksi için gerçek enflasyon sepeti neye benziyor, bir bakacağız Geçen videoda aşırı derecede basit bir örnek vermiştik hatırlarsanız , gördüğünüz tabloyu, İstatistik Kurumunun yayımladığı bir basın bülteninden aldım. Arkadaşlar bu gördüğünüz ABD verileri bulunan bir tablo , sizde Türkiye için geçerli tabloyu görmek isterseniz İstatistik Kurumunun sitesinde “TÜFE” veya “kentsel yerler TÜFE” diye aratırsanız TÜFE’yi açıkladıkları basın bültenini bulabilirsiniz. Sadece size TÜFE enflasyon sepetini anlatabilmek için örnek olarak kullandığım bir tablo bu Ancak güncel olanları az önce de dediğim gibi araştırarak bulabilirsiniz. Diyor ki: Tüm kentsel yerlerdeki tüketici fiyatları endeksi Geçen videoda da söylediğimiz gibi, “TÜFE” dendiğinde aslında “kentsel yerler için TÜFE” kast edilir. Kentsel yerler için TÜFE kast edilir, çünkü tüketicilerin büyük bir kısmı bu kategoriye girer. “Harcama kategorisi, ticaret malı ve hizmet grubuna göre ABD kent ortalaması.” Bir de baz yılı vermişler.Baz yılı, aslında bi’ aralık. Galiba 1982’yle 1984 arası ortalamayı almışlar Ve bu ortalamaya, “Aksi belirtilmedikçe 100’dür,” demişler İlk sütunda, insanların – kentsel tüketicilerin – para harcaması muhtemel farklı kalemler var. Bu sütun, ağırlıklı olarak tükettiğimiz malları gösteriyor. Mesela harcanan paranın %15’inden biraz azı, yiyecek ve içeceklere harcanmış.Sonra bu %15’i de maddelere ayırmışlar %13 yiyeceğe harcanmış.Onu da ayırmışlar %7, daha doğrusu %8’in biraz altı evdeki yiyeceklere gitmiş Bakın, onu da şöyle ayırmışlar:Hububat, et, süt ve süt ürünleri, meyve ve sebze Sepetin görünüşüne bakılırsa, meyve ve sebzeye harcanan ortalama para Alkole harcananla hemen hemen aynı. Hatta buradaki harcama Bu gidişat iyi mi kötü mü bilmiyorum ama Bu tablolara bakmak işte yüzden ilginç çünkü bu ortalama kentsel tüketicinin tipik mal sepeti olarak değerlendiriliyor. Kırmızı et, kümes hayvanları ve balığa biraz daha fazla harcandığını görüyorsunuz İşte, alt başlıklar bunlar. Bunları da başka başlıklara bölmek mümkün Mal sepetinin %41’i iskâna harcanmış. Onu da alt başlıklara bölmüşler Bir kısmı eve harcanmış, bir kısmı – işte – genel barınmaya.Sonra, yakıt ve altyapı hizmetleri gibi şeyler var Hepsi iskana dahil. Sonuçta evi ısıtmak filan lazım.Sonra mobilya geliyor. %4 veya %4,4, mobilyaya harcanmış Aşağı inmeye devam edebiliriz. Bunu incelemek bayağı ilginç. Tipik kentsel tüketicinin mal sepetinin %3,6’sını giyim kuşam oluşturuyor.%17’si ulaşıma harcanıyor.%6,6’sı tıbbi bakıma gidiyor. Eğlenceye harcanan oran da buna çok yakın. Eğitime harcanan oran, hakeza Her ana başlığı, alt başlıklara ayırmışlar.%1’in biraz altı tütün ve tütün ürünlerine harcanmış Şöyle diyebilirsiniz “Bi’ dakika. Bugünlerde Amerikalıların çoğu sigara içmiyor ki,”. Ama içenler bundan çok daha fazlasını harcıyor. Bu, ABD’de yaşayan tüm insanlara dağıtılmış bir oran Mesela her on kişiden biri gelirinin %10’unu tütüne harcasa ve geri kalan hiçkimse sigara içmiyor olsa, mal sepetinin ortalama %1’ini yine tütün teşkil eder. Başlıklar böyle devam ediyor. Ve tüm bu oranları topladığımızda, 100 ediyor. Evet ne yapıyornuş , 100 ediyormuş şimdi Bu mal sepetinin tamamı Bu oranlar her birinin ağırlığı. Bu sütun, Aralık 2010 itibariyle ağırlıkları veriyor İnsanların alışkanlıkları değiştikçe bunlar da değişiyor. Veya pazara yeni ürün ve hizmetler girdiğinde, hatta fiyatlar değiştiğinde bile değişiyor bunlar O yüzden, fiyat veya ortalama yüzde değişimlerini ağırlıklandırabileceğimiz bir sisteme ihtiyaç var. Ne diyorlardı? Aksi belirtilmedikçe, baz yıl, 100 kabul edilecek İşte bu baz yılına oranla, tüm bu kalemlerin Kasım ve Aralık 2011’deki fiyat endekslerini vermişler sonra da Aralık 2011’e kadarki düzeltilmemiş yüzde değişimlerini sıralamışlar.Yani burası yıllık değişim Bir önceki yılın Aralık ayından itibaren Bu da bir önceki ay görüyorsunuz bir önceki yıl itibariyle değişim bir önceki ay itibariyle değişimden çok daha büyük Şöyle de bakabiliriz:Burası diyor ki, “Yiyecek ve içecek, Kasım 2011’de, 1982-84 arasında olduğundan ortalama olarak yaklaşık 2,3 kat daha pahalı.” Aralık 2012’deyse afedersiniz, Aralık 2011’deyse 1982-84 arasında olduğundan 2,31 kat daha pahalanmış. Ekstra bir veri olarak, bu satırı eklemişler. Eğer baz yıl olarak 1967’yi alırsak Buradaki tüm maddeler Bakın, asıl baz yılı kullanacak olursak Kasım 2011 itibariyle tüm kalemler 1982-84 arasında olduğundan 2,26 kat daha pahalıymış. Ama baz yılımız olarak 1967’yi alırsak, 6,77 kat pahalandığını görürüz. Unutmayın, baz yılı 100 kabul ediyoruz. Yani buradaki her şey, 1967’de olduğundan 6,77 kat daha pahalıymış Tüm kategorilere tek tek bakabiliriz. Tüm bu sayılar 1982-84 arası döneme göre verilmiş. Her maddenin ne kadar pahalandığını görebiliyoruz ,gerçekten ilginç Mobilya gibi şeyler ‘80’lerin başına nispetle çok da pahalanmamış Hatta ucuzlayan kategoriler bile var. Mesela sıfır ve ikinci el motorlu taşıtlar Neredeyse hiç değişmemiş en azından bu ağırlıklandırmaya göre Bu arada, arabanın kalitesine göre ayarlama yapılıyor “Ne demek! Ben bugün arabama 1982’de olduğundan daha fazla masraf ediyorum,” diyebilirsiniz Ama şimdiki arabanızın o zamankine göre çok daha iyi olduğunu filan da hesaba katıyorlar Yani elmayla armudu karşılaştırmamak lazım. Bu ayarlamalara göre, miktarın çok da değişmediğini görüyoruz. Tıbbi bakım gibi şeyler ‘80’lerin başında olduğundan çok daha pahalı Yani Dört kat pahalanmış. Görüyorsunuz. Video ve ses kayıtları ucuzlamış. Eğlence genel olarak pek fazla pahalanmamış Bilgi ve bilgi işlem ucuzlamış. Telefon hizmeti fazla pahalanmamış İletişim ucuzlamış 80’lerin başında siz var mıydınız bilmiyorum ama uzak mesafe aramalarının fiyatı çok büyük oranda düşmüş Bakın, kişisel bilgisayarlar ucuzlamış.Ama tıpkı arabalarda olduğu gibi, bunda da bir ayarlama var. Sayıları aynen koymamışlar.Çünkü bilgisayarlar kat kat daha güçlü hale geldi Yani Ortalama olarak ucuzlarken bir yandan da çok çok güçlendiler Bakmak eğlenceli değil mi? Mesela şuraya bakın. Tütün ve tütün ürünleri çok daha pahalı hale gelmiş. Sürekli yeni yasalar çıkmış – çoğu da vergi yasaları – ve bunları satın almak iyice zorlaşmış. Mesela başka neler var. Bakarken eğleniyorum ben.Şuna bakın Tıbbi bakım Ah, buna zaten bakmıştık.Bunlar genel hizmetler. Buradakilerin çoğunun fiyatı bire iki, bire üç civarında artmış Ama ilaç, tütün gibi şeyler çok çok pahalanmış Bilgisayar, iletişim gibi şeylerse çok daha ucuzlamış. Daha önce de söylediğim gibi, bu bir önceki yıldan Aralık 2011’e kadar olan yüzdelik değişimi gösteriyor yani buradakiler yıllık değişimler Burası da bir önceki aya göre değişim. Ve bunlar mevsimsel ayarlanmış değişimler. Başka bir videoda, vaktimiz olursa, bu hesabın nasıl yapıldığını gösteririm veya bir şeyleri mevsimsel olarak nasıl ayarlayabileceğimizi gösteren bir örnek çözeriz hepbirlikte Bir sonraki videoda görüşmek dileğiyle, hoşça kalın