Şigelloz Nedir?

Hepinize merhaba. Şigelloz hastalığına, isminden de tahmin edebileceğiniz gibi, Shigella familyasında gelen bakteriler sebep olur. Bu bakteriler arasında en sık rastlananı Shigella Dizanteri ve Enterohemorrhagic E. coli bakterileridir. Bunlar, değişik bakterilerin son derece havalı gibi görünen tıbbi isimleri. Bu bakterilerin ortak özelliği ise salgıladıkları ve Japon bilim insanı Kiyoshi Shiga tarafından keşfedilen Şiga Toksinidir. Hastalık çoğunlukla insan dışkılarıyla pislenmiş su ve yiyecek yoluyla bulaşır ve bu yolla bulaştığında ilk olarak mideye gelir. Mide son derece asidik bir ortam olmasına rağmen bu bakteriler çok dayanıklıdırlar ve midenin asidik ortamında bile yaşayabilirler. Buna ek olarak, bir ile on bakteri enfeksiyona sebep olmak için yeterlidir ve son derece bulaşıcıdır. Mideyi aştıktan sonra ince bağırsağa ve sonra da kalın bağırsağa geçer. Kalın bağırsağın duvarındaki epitel hücreler su emiliminden sorumludurlar. Şimdi bu epitel hücrelerden birini çiziyorum. Bakterinin hücre duvarında bulunan Şiga toksini kalın bağırsağın epitel hücresine girer. İnsan vücudundaki ökaryot hücrelerin hepsinde ribozom adı verilen organeller vardır ve bu organeller protein sentezinden sorumludurlar. Şiga toksini ribozomların bunu yapmasını engeller. Ribozomların protein sentezi engellenince de epitel hücre yavaş yavaş ölmeye başlar. Su emilimini sağlayan epitel hücreler öldüğünde ne gibi belirtilerin ortaya çıkacağını düşünebiliyor musunuz? Öncelikle, kalın bağısak duvarında ülserler oluşmaya başlar. Kanlı ishal, rektal kanama ve su emilimi olmamasından kaynaklanan kramplar gözlenebilir. Tenesmus, yani bağırsaklar, boş olmasına rağmen yeteri kadar dışkılayamama hissi de ortaya çıkabilir. Bu belirtiler, bakteri henüz kana geçmemişken gözlemlenen belirtilerdir. Nadir de olsa bakteri kana geçtiğinde ise hasta ateşlenebilir ya da nöbet geçirebilir. Bunlar Şigellozun ana belirtileridir ama bunlara ek olarak başka komplikasyonların ortaya çıkabildiği de gözlemlenmiştir. Bu komplikasyonlar genellikle böbreklerde ortaya çıkar. Şimdi bir böbreğin küçücük bir bölümüne zoomlayacağım. Bu yapı böbreğin süzme fonksiyonundan sorumlu yapıdır. Bunlar da kan damarları. Kan buradan giriyor ve buradan çıkıyor. Burada gördüğünüz kılcal damar yumağına Glomerül adı verilir ve Glomerül, Bowman Kapsülü tarafından çevrelenmiştir. Kan damarlarının içeriği bu kılcal damarlar aracılığı ile bowman kapsülüne filtrelenir ve glomerüler süzüntü elde edilir. Bu süzüntü biraz daha işlem gördükten sonra idrara dönüşecektir. Bu kılcal damarlar, bazıları Şiga toksin reseptörlerine sahip olabilen, endotelyal hücrelerle kaplıdır. Şiga toksini buraya ulaşıp bu hücrelere bağlandığında bağışıklık sistemi bu hücrelere Şiga toksini bulaştığını fark edip, hakkında çok fazla şey bilmediğimiz bir mekanizmayla pıhtı oluşmasını sağlar. Bu pıhtı kan akışını engelleyeceğinden böbreklerle alakalı başka belirtiler ortaya çıkmaya başlar bu sefer de. Örneğin; böbrek yetmezliği, idrarda azalma ya da kan gözlemlenebilir. Bu durum "Hemolitik Üremik Sendromu" olarak adlandırılır. Bu bakterinin size bulaşıp bulaşmadığını öğrenmek için doktora gidebilirsiniz. Eğer giderseniz, doktor dışkı örneği isteyecektir. Dışkı örneği laboratuvarda incelenip bakterinin bulaşıp bulaşmadığına karar verilecektir. Şigelloz tedavisi için kalın bağırsak su emilimi fonksiyonunu yitirdiğinden dolayı sıvı tüketimi artırılmalıdır. Belirtiler bir hafta içerisinde yok olduğu için genellikle ilaç tedavisi uygulanmaz. Ciddi vakalarda ise antibiyotik tedavisi sıkça uygulanır. Tabi unutmamalıyız ki antibiyotik, mide-bağırsak sistemimizdeki yiyecek ve su sindirimimize yardımcı olan iyi bakteriler üzerinde de etkili olduğundan, kullanırken son derece dikkatli olmamız gereken bir ilaçtır. Ve yine, bu hastalığı engellemenin en iyi yolu yediklerimizin ve içtiklerimizin temiz olduğundan emin olmaktır. Hoşçakalın.