Karboksilik Asit Türevlerinin Reaktivitesi

Dur bakalım karşımızda temsili bir karboksilik asit türevi duruyor buradaki Yes ütülendi karbon ile bağlı bildiğimiz gibi karbon ellere aktiftir Çünkü buradaki oksijen karbon Hidden elektron yoğunluğu çeker ve onu kısmi pozitif yapar karboksilik asit türevleri açısından ye süt en temiz de elektronegatif bir atomdur Bu da karbon karbondan daha da çok elektron yoğunluğunu çekecek demektir şimdi ilk etkiyi bir yazalım yani indüktif etki indüktif etki ya da indüksiyon elektron çekme etkisidir kısaca Ece yazalım yani karbon karbondan elektron yoğunluğu çekiyoruz bu daha karbonik karbonu daha çok kısmı pozitif yapıyor o bu daha elektrofilik oluyor Ve bir nükleofiller daha iyi tepkimeye girebiliyor Demek ki indüktif etki karboksilik asit türevlerinin reaktivitesi ne arttırıyor Elif etkiye ters bir etki var o da rezonans şimdi rezonansa bakalım ortaklanmamış elektron çiftleri olan ye sütü etimiz karbonel karbona daha çok elektron yoğunluğu verebilir rezonans yapısını çizdiğimiz zaman en Yukarıdaki oksijeni mizin -1 yüklü olduğunu görebiliriz burada kargonuz veye sütlü güvendiğimiz arasında piba var Bu da ye sütün etini artı bir yük veriyor tekrarlayacak olursak bu ortaklanmamış elektron çiftinden karbon ile elektron yoğunluğu aktarma kavramı çok önemli buna elektron verme etkisi ediyoruz kısaca eve yazalım ve eğer elektron yoğunluğu veriyorsanız kısmi pozitif yükleri azaltıyor sunuz demektir Evet bu da elinizdeki yapıyı daha az elektrofilik yapar ve böylece nükleofil ile daha az tepkimeye girer Sonuç olarak rezonans karboksilik asit türevlerinin reaktivitesi ne düşürür Evet şimdi elimize birbiriyle zıt iki etki var indüktif etki ve rezonans Hangisi kazanırsa kazansın biz karboksilik asit türevlerinin R aktivitesini belirlemek için bize yardımcı olacak bu dengeyi düşünebiliriz o zaman bir açın veya asit klasörüne başlayabiliriz Biz indüktif etkiyle oksijen karbon karbondan elektron yoğunluğunu çekiyordu Klor da aynen öyle yapıyor Kısacası güçlü bir indüktif etkiden bahsedebiliriz rezonans olasılığına bakmak için bu elektronları buraya getirip Bu elektronları da oksijene geçirmek gerekir şimdi olası bir rezonans yapısı çizimi da aynı şekilde oksijen üzerinde -1 rütbe ve klorin üzerinde ise artı bir yük bulunuyor artık Kırım sadece iki ortaklanmamış elektron çifti var şimdi bu rezonans yapısına bakacak olursak karbon ve Klor arasında bir pi Bağlar karbon 2nci periyod olduğu için ikinci periyot için bir p orbitali çizilir hemen yanına da bu kez üçüncü periyotta ki klorün orbitali var ve o daha büyük bu Büyüklükler aynı değilse birbirleriyle örtüşmez ler orbitallerin zayıf örtüşmesi dediğimiz şey de klorün buradaki carbon-carbon apec elektron yoğunluğu vermemesi demek Bu nedenle bu genel rezonans dibine önemli bir katkı sağlamıyor ve böylece indüktif etki daha baskın hale geliyor Bunu hemen yazalım indüktif etki baskın olur Elif maskın dersek ben alırım tabii şimdi indüktif etki baskın olunca acil veya asit klorürün son derece reaktif olmasını bekliyoruz ve gerçekten de öyle oluyor oda sıcaklığında çok hızlı bir şekilde suyla tepkimeye giriyor Evet şimdi bir diğer karboksilik asit türevi olan asit anhidrit bakalım aynı şekilde ilk önce indüktif etkiye bakıyoruz buradaki oksijen Şuradaki karbondan elektron yoğunluğu çekiyor Bu oksijen de aynı şekilde bunun ye süt anti olduğunu düşünürsek katkı sağlayabilen bir başka oksijeni mizin olduğunu görebiliriz Böylece yine elimizde güçlü bir indik çift etki bulunuyor rezonans etkisine baktığımız zaman bu ortaklanmamış elektron çiftleri oksijenden buraya getirebilir Bu elektronlar da buraya geçer karbon ve oksijen için Orbital örtüşmesi ne baktığımız zaman bir öncekinden daha iyi bir örtüşme durumun meydan ve yine görüyoruz Çünkü karbon ve oksijen Periyodik tabloda aynı periyotta yer alıyor işte bunlar oksijen ve karbon omuz aynı periyotta yer aldıklarından yaklaşık olarak Aynı büyüklükte p orbitalleri var ve daha iyi bir örtüşme gözlemleniyor böylece bir önceki örneğimizde göre daha çok elektron verme etkisi var oksijenin ortaklanmamış elektron çiftleri carbon-carbon etrafındaki elektron yoğunluğu arttırıyor Böylece R aktiviteyi de azaltmış oluyor ancak indüktif etki halen rezonans üzerindeki baskını koruyor bunu düşürmenin bir yolu da buna zıt bir rezonans yapısının olduğudur Bu yüzden bu ortaklanmamış elektron çiftleri buraya hareket edebilir ve buradaki elektron lar oksijene geçer yani elektron yoğunluğunun hepsi soldaki carbon-carbon a geçmiyor Biraz 12 karbona geçiyor rezonans indüktif ettiği kadar büyük etki yaratmıyor yani burada Hala indüktif etki baskın bir durumda buraya bir yazalım indüktif etki rezonanstan daha güçlü açık o zaman bir asit Ahmet senin oldukça reaktif olmasını bekliyoruz Çünkü indüktif etki reaktivite arttırıyordu ve bize zaten öyle olduğunu gözlemledik asit an editler suda R aktiftir ve asetik anhidrit gibi bir madde oda sıcaklığında suyla tepkimeye girer yine burada indüktif etkinin daha güçlü olan etki olduğunu görüyoruz Evet sıradaki karboksilik asit türevi mi S1 Ester Her zamanki gibi önce indüktif etkiye bakıyoruz bu oksijen elektron yoğunluğunun bir kısmını çekiyor buradaki de aynı şekilde rezonansa da bakalım bu ortaklanmamış elektron her şey gelir ve diğerleri de oksijene geçer Bu kez zıt bir rezonans etkisi görmüyoruz Bu nedenle rezonans etkisi önceki örnekleri kıyasla daha önemli Böylelikle burada indüktif etki ve rezonans arasında daha yakın bir denge ortaya çıkıyor ancak indüktif etki yine kazanıyor Kısacası indüktif etki daha güçlü Ama önceki örneklere göre rezonansa daha yakın bir değerdi buraya indüktif etki daha güçlü yazalım Evet son olarak bahsedeceğimiz karboksilik asit türevi olan amide geçelim önceden gördüğümüz gibi oksijen buradaki karbondan biraz elektron yoğunluğu çekiyor azot karbon kıyasla biraz daha elektronegatif Yani bu olasılığı da düşünebiliriz rezonans etkisine ele alırsak bu ortaklanmamış elektron çiftleri buraya gelir bunlarda oksijene gider ve şimdi de amalimiz için bir rezona de içeceğim en Yukarıdaki oksijenize xi-1 yüklü olur Bu leke karbona çift bağlı az otumuz var Yanına iki hidrojen koyalım ve azot üzerine artı bir yükleyelim bu durumda bu genel hibrit en önemli bir katkı sağlıyor rezone altyapısını belirtmek için mavi ile altını çizelim ve buraya önemli yazın Bunu zaten biliyoruz Çünkü karbon azot bağ rezonans yapısından dolayı önemli bir çift bağ özelliği taşır ki bu da şu mavi ile daire içine aldığım yapıdan daha fazla bir rezonans etkisi yaratır bunun rezonans yapısını çizmiştik ancak buradaki Yapı Eser şimdi bu anlattığım durumun sebebi ne gelin azot oksijen kadar elektronegatif değil ve oksijene kıyasla ortaklanmamış elektron çiftini başkasına vermeye daha istekli Böylece bu rezonans yap bu elbise çok önemli bir katkı sağlamış oluyor aslında az önceki kavramı şöyle de açıklayabiliriz en az elektronegatif olan artı bir yük oluşturması en muhtemel olandır yani carbon-carbon a bayağı bir elektron yoğunluğu vermiş oluyoruz ve böylece reaktivite azalıyor burada genel hibis en önemli bir katkı sağladığından dolayı rezonans etkisinin indüktif etkiden daha önemli olduğu ortaya çıkıyor o zaman buraya rezonans baskın olur diyelim Bu da amitlerin nispeten daha az tepkimeye girmesine yol açıyor ki gerçekten Bunu gözlemliyoruz evet 4 karboksilik asit türevi için indüktif etkiden ve rezonans etkisinden bahsettik ve bunların reaktivite ile olan ilişkisini gördük bu yönde ilerledikçe R aktivitenin daha çok olduğunu gördük Buna göre açın veya asit klorür en çok reaktif olanlardır Çünkü burada indüktif etki bu yakındır buna kıyasla amitler en az reaktif olanlardır Çünkü burada rezonans baskındır özellikle biyoloji ile ilgileniyorsanız ve aktivitenin bu eylemini anlamanız Çok önemli çünkü insan vücudunda birçok Eser ve Amit bulunmakta asit klorür ve asit anhidrit derse İnsan vücudunda bulunmuyor çünkü bunlar insan vücudu için fazla reaktif olan yapılar ama bunların biyoloji ve tıpta uygulamaları mevcut