Kalp Atışını Değiştirme: Kronotropik Etki

merhaba Bu videomuzda size Kalp atışını düzenleyen hücrelerden tıp dilindeki adıyla peysmeyker hücrelerden bahsedeceğim kalp atışı düzenleyen bir hücre için aksiyon potansiyeli çizeceğim bu eksene zaman ölçeğini koyalım bu ekseni de milivolt ölçeğini yerleştirelim Burası pozitif Burası da negatif de a düğündeki kalp atışı düzenleyici hücrelerden bahsedeceğiz Evet bu bizim s a düğündeki aksiyon potansiyelimiz ve bildiğiniz gibi negatif başlayıp yavaş yavaş yükseliyor Bunun sebebi de sodyumun hücreye sızması burada başka iyonlarda var ama sodyum baskın olan iyi 10 aksiyon potansiyeli yavaş yavaş yükselir dedik bu çizdiğim alt sınıra kadar gelir Peki bu alt sınırı Ama bu kesikli çizgi ile belirttiğim alt sınır kalsiyum kanallarının açılmaya başladığı noktayı ifade eder temsil eder kanallar açılır ve bu durum hücrenin pozitifleşme sine neden olur zaten pozitif yönde ilerliyordu şimdi daha da pozitif leşmiş oldu Evet hemen hemen Bakın bu noktaya kadar ulaşıyor bu noktaya vardığında ysan voltaj kapalı kalsiyum kanalları kapanır ve potasyum kanalları açılır bu durumda ve polarizasyon gerçekleşir potasyum membran potansiyelinin düşmesine sebep olur Evet şu ana kadar üç aşamadan yani fazla bahsettik burası faz4 bu kısmı faz4 olarak isimlendirdi Quick Burası fa0 ve Burasıda faz3 şu ana kadar konuştuğumuz 3faz Bunlar arka Evet şimdi biraz daha derinlemesine düşünelim bu çizdiğim bir kalp atışını temsil etsin Bunu devam ettirecek olursak birbiri ardına buna benzer şekiller çizmem gerekir Bir Her biri bir kalp atışını temsil eder mesela 2-3 dakikalık bir süreye yayılan kalp atış hızınızı gözlemliyoruz diyelim tamam mı Bir sürü aksiyon potansiyeli birbiri ardına dizilmiş olur değil mi böyle bir fotoğraf görürüz Peki bu kalp atışını daha kısa tutarsam yani bitmesi gereken yer yerine Tam burada bitirirsem ne olur bu durum Faz 4'teki aksiyon potansiyelini etkiler var Fakat bu tam olarak ne anlama geliyor Evet kalp atışı biraz daha hızlı gerçekleşir İyi de bu neyi etkiler Peki kalp atışlarının birbiri ardına dizilmesi her bir kalp atışının daha hızlı olması anlamına Bu bir sonraki kalp atışı daha erken başlar Daha erken biter ve bu şekilde sürüp gider bu durumda Bir dakikanın sonunda daha fazla kalp atışı olur bir daha kısa süreli kalp atışı demek kalp atış hızının yükselmesi demektir bir kalp atış hızı arttıkça bir dakikadaki kalp atış sayısı da artar var Aslında bu çok önemli bir nokta kalp atış hızı üzerine sıklıkla düşünürüz ama her bir kalp atışının tam olarak ne anlama geldiği üzerine çok nadir düşünürsünüz işte böyle bir durumda her bir kalp atışı daha hızlı olur bu peki bunun tam tersi durumda Ne olur evet düşünelim Bu Kalp atışını temsil eden çizgiyi uzattığımız düşünelim şimdi bu durum da kalp atışı ne oluyor Daha uzun sürüyor bu şekilde uzatalım Evet kalp atışının daha o bu olması bir dakika da daha az kalp atışının gerçekleşmesi demektir yani bir dakika ya daha az kalp atışı sayısı var Bu da aslında kalp atış hızını düşürdüğümüz anlamına gelir yani kalp atış hızını yükseltip düşünüyorum dediğimde Aslında kalp atış süresini kısaltıyor ya da uzatıyorum demeye çalışıyorum Bu da çok önemli bir nokta Şimdi bunu bir adım ileri götürelim de bir düşünce de ne yapalım Bu noktanın saniyenin onda biri olduğunu düşünelim saniyenin onda biri tamam mı tam olarak saniyenin onda biri olmayabilir ama öyleymiş gibi düşünelim tam olarak bu noktada iken yani saniyenin onda biri kadar zaman geçmişken hücremiz de neler olup bittiğine Bir bakalım hücremiz Tam olarak bu noktada nasıl görünür Evet biraz yer açalım ve hücremiz insani yeni Nonda birinde nasıl görüneceğini çizerek anlatayım o kalp atışı hızını düzenleyici hücremiz de saniyenin onda birinde neler gerçekleştiğine Bir bakalım hücremiz bu şekilde kabataslak çiziyorum hücrenin içine sızan yonları da çizelim daha önce bahsettiğimiz gibi baskın iyon olan sodyum hücreye Sızıyor bunlardan hücremiz in içine sızan Birkaç tanesini çizelim Tabii hücreden içeri sadece sodyum değil başka iyonlarda Sızıyor sodyumun baskın iyi on konumunda olduğunu Yani bu hücrelerinin daha çok sodyuma karşı geçirgen olduğunu biliyoruz ama aynı zamanda kalsiyum da hücreden İçerisi zar ve bir miktar potasyum da dışarı sızabilir yani içeri ve dışarı yönde hareket eden başka yollarda var yine de bu örnekte sodyumun membran potansiyeli en çok katkıda bulunan iyon olduğunu söyleyebiliriz O halde membrana da yakından Bir bakalım ve Burada neler olup bittiğini de bir görelim bu ve sempatik sinirden gelen bir nörotransmitter içindir yani sempatik sinirler aşağıya gelir ve kalp atışı hızını düzenleyici hücremiz üzerine yerleşirler bu sempatik sinirler norepinefrinin serbest bırakırlar Evet norepinefrin gelip bu reseptörlerin üzerine yerleşir ve bu hücreye bu iyi onlara karşı geçirgen olması ve bu iyonların membran boyunca akmasına izin vermesi yönünde bir sinyal Yollar hücrede bu sinyale göre hareket eder Şimdi bir de diğer tarafa Bakalım burada başka bir grup reseptör var barda ha önce de belirttiğim gibi ücretinin sanki iki farklı tarafı mis gibi çiziyorum ama Gerçekte böyle olduğundan değil arkadaşlar farklılıklarını daha iyi anlatabilmek için böyle çiziyorum bu reseptör de başka türde nörotransmitterler bulunur burada gördükleriniz asetilkolin asetilkolin de buraya bir sinyal Yollar ve bu sinyal parasempatik sinirler den gelirse bu ve parasempatik sinirler den daha önce bahsetmiştik İkisi de otonom sinir sisteminin bir parçası bu parasempatik sinirler sempatik sinirler den gelen mesajın tam tersi yönde bir mesaj yollar hücreye bu kadar geçirgen olmaması bu kadar çok iyi onun membranından içeri girip dışarı çıkmasına izin vermemesi yönünde bir sinyal Yollar bu karşıt mesajlar birbirini dengeler Böylece bu çizdiğim tablo ortaya çıkar Hücre içine sodyum ve biraz da kalsiyum gider bir miktar potasyum da dışarı çıkar şimdi size başka bir durumda neler olabileceğini göstermek istiyorum şu kısma seçip kopyalıyorum ve şuraya yapıştırıyorum Evet şimdi farklı bir duruma bakacağız Bu aşağıdaki versiyonda daha fazla sempatik Sinir olduğunu düşünelim parasempatik sinirler den Çok sempatik sinirlerin Hücre içine girdiğini düşünelim bu durumda burada gör Ama sen daha fazla nörotransmitter olur buradaki nörotransmitterlerin hepsinin hücreye sinyal yolladığını düşünelim sol tarafta üç reseptörü müz var Ve sağ tarafta yalnızca bir reseptörü müz var Bu da sempatik sinir uyarısının parasempatik uyarıdan daha güçlü olduğu anlamına gelir bu durumda hücreye daha fazla sodyum girer Çünkü yine sempatik sinirlerin yolladığı sinyal üzerine hücreler daha geçirgen hale gelir Böylece daha fazla sodyum içeri dolar ve daha fazla karşı bir iş olur aynı şekilde daha fazla potasyum hücreden ayrılır Bir bakıma sempatik sinirler iyonların hareketliliğini arttırır Sonuç olarak içeri daha fazla sodyum ve kalsiyum girer ve dışarı daha fazla potasyumu çıkar Bu çok ilginç bir nokta bunu Aklımızın bir köşesinde tutalım Az önceki işlemi tekrarlıyorum şu şekilde kopyala-yapıştır yapıyorum Çünkü arkadaşlar size tam tersi doğru olsa Eğer neler olurdu onu göstermek istiyorum Bu versiyonda daha fazla para çok sinir uyarısı olduğunu düşünelim Bu üçüncü senaryomu oluyor ilk senaryo bir çeşit referans senaryoydu ve bu üçüncü senaryoda bu reseptörleri dolduran daha fazla asetilkolin olduğunu düşünelim bu senaryoda parasempatik sinir uyarısı sempatik sinir uyarısında daha güçlü bu durumda Bir önceki senaryodaki gibi bir iyon hareketleri olmaz ücre sodyum girişi de daha az olur Bunların hepsi saniyenin onda birinde olup biter yani hücreyi saniyenin onda birinde yakalarsanız bu senaryoda hücre daha az sodyum ve kalsiyum girmiş olur ve belki daha az potasyum hücreden çıkmış olur ekrandaki iki farklı senaryoya göre çizdiğimiz bu iki çizim hücrenin görünümü açısından birbirinden çok farklı iki senaryoda da aynı Yollar devlete ve aynı yönde hareket ediyorlar ama belirli bir zamandaki akan yükün miktarı iki senaryoda birbirinden farklı Bazı yerlerde bu durumdan akım ol bu istediğinde görebilirsiniz sempatik sinirler arttırıyor ve parasempatik sinirler de akımı yani belirli bir zamanda hareket eden yükün miktarını düşürüyor diyebiliriz Evet peki Tüm bu bilgileri videonun başında çizdiğimiz grafiğe nasıl yerleştiririz Yine kırmızı ve yeşil renkleri kullanabiliriz daha önce de onları kullanmıştık yeşil sempatik sinir uyarısının daha çok olduğu senaryoyu temsil ediyor tamam mı Ne oluyordu bu senaryoda neler oluyor hücrenin içine doluşan yük miktarı artıyor yani saniye nin 10'da 1'ine denk gelen bu noktada hücrede daha fazla iyon var ve çoktan altına ulaştık artık hücre aksiyon potansiyeli ateşle bilir bu şekilde yükselir sonra da aşağı iner kalp atış hızı da artar Çünkü kalp atış süresi kısaldı parasempatik sinirler içinse bunların tam tersi bir durum söz konusu parasempatik lerde bu altına ulaşmak daha uzun zaman alır 12 bu senaryoda saniyenin onda birinde hücre içinde az miktarda sodyum ve kalsiyum bulunur ve az miktarda potasyum hücre dışına çıkar Burada da az önceki hemen hemen aynı görünümde bir aksiyon potansiyeli oluşur kalp atış süresi daha uzun olduğundan kalp atış hızı çok daha düşük olur bu iki senaryoyu ele aldığımızda hücrenin içine dolan yük miktarının değiştiğini görebiliyoruz yani bir bakıma kalp atış hızı mızı değiştirmek için sempatik ve parasempatik sinirler aracılığıyla faz4 üzerinde oynamalar yapıyoruz Arkadaşlar bu