Serbest Yatırım Fonlarının Yapısı, Ücret ve Komisyonları

Bu videomuzda, serbest yatırım fonlarının yapısı üzerinde duracağız, ayrıca yönetim ve performans primlerine de değineceğiz. Şunu belirteyim, anlattıklarım ABD piyasalarındaki uygulamalar. Biliyorsunuz kanunlar, mevzuat, düzenleyici kurumların öngördüğü uygulamalar kısacası hepsine birden kurallar diyelim,.. Bir ülkeden diğerine değişiklik gösterebiliyor. Türkiye'de Serbest Yatırım Fonlarına ilişkin düzenlemeler SPK tarafından 2007 yılı sonlarında yapıldı, Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği'nde detaylı açıklamalar var ama ben detaylara girmeyeceğim. Benim size anlatacaklarım, bu konuların temel bilgileri. Serbest yatırım fonlarının pek çoğu, limited ortaklıklar olarak kurulur. Hatırlarsanız Pete diye bir karakter yaratmıştık ve o da bir serbest yatırım fonu kurmuştu. Pete'nin kurduğu bu yatırım fonuna da Pete Capital Fund 1 demiştik. Belki ileride 2 ve 3 numaralı fonları da açacak. Pete kurduğu bu serbest fon için nitelikli yatırımcılardan 100 milyon $ toplamıştı. 100 milyon $'lık bu SYF'nin yani serbest yatırım fonunun 10 milyon $'lık kısmını Pete verecekti. Pete verecekti derken tabii biraz daha açıklayayım. Hatırlarsanız Pete Capital Management isimli bir şirket kurmuştu. Yani şirketin ismi "Pete Capital Management"idi. Bu şirket para yönetimini yapacak olan şirket 10 milyon $'u bu şirket verecek ve fonun sorumlu ortağı olacak. Belki biraz karışık bulabilirsiniz, ama bu ayrı bir şirket,ve bu da başka bir şirket. Bu şirket, diğer şirketin varlıklarını yönetecek. Diğer şirketin varlıklarını yönetmesi karşılığında da yönetim ücreti ve performans primi alacak bunlardan biraz sonra bahsedeceğiz. Bu şirketin tek sahibi, Pete. Bu şirket Pete'e ait, yanında da birkaç kişi çalışıyor. Buradakiler ise limited ortaklar, yani ortaklar ama sorumlulukları sadece yatırmış oldukları para ile sınırlı. 30 milyon $ yatırarak bu serbest yatırım fonuna katılan kişi, %30 oranında limited ortak 10 milyon $ yatıran kişi de %10 paya sahip. Diyelim ki fonu çok iyi yönettiler, ve 1 yılda fon portföyünü %20 oranında yükselttiler. Yönetim komisyonları ve performans primleri kesilmeden önce %20 getiri sağladı kurmuş oldukları bu serbest yatırım fonu. Fon portföyünün değeri 20 milyon $ yükseldi. Yılık bazda %20 artış. Yıl içinde fonu yönetirken çeşitli menkul kıymetleri aldılar/sattılar. Bu alım/satım işlemleri için tabii ilgili aracı kuruma komisyon ödediler. 20 milyon $, bu işlem komisyonları ödendikten sonra kalan tutar. Serbest yatırım fonunu yöneten kurum olan Pete Capital Management'ın bu işten ne kazanacağına bakalım Öncelikle yönetim komisyonu kazanacak. Yönetim ücreti, bu serbest yatırım fonunun ortalama net aktif değeri üzerinden hesaplanıyor. Aslında bu çok detaylı bir hesaplama SYF portföyünün net değerini buluyorsunuz, bunların ortalamasını alıyorsunuz falan filan ama ben sadece basit bir hesaplama yapacağım. Yılın başında serbest yatırım fonunun portföy değeri 100 milyon $. Yılın sonunda serbest yatırım fonunun portföy değeri 120 milyon $ Demek ki yıllık ortalama net portföy değeri 110 milyon $. Ortalama net portföy değeri 110 milyon $, yönetim ücreti yıllık bazda % 2 demiştik. 110,000,000 $ çarpı %2. Demek ki 2,200,000 $ yönetim ücreti kazanacaklar.. Bu tutarı, fonu yönetmenin maliyeti olarak düşünebilirsiniz. Zira çalıştıkları ofisin kirası bilgisayarlar, finansal bilgi ekranları için ödedikleri ücretler para yöneticilerinin ve diğer personelin maaşları düşünürseniz para yönetmek için yapmak zorunda oldukları belli masraflar var. Şimdi bu 2.2 milyon $'ı fonun toplam değerinden düşeceğiz zira bu tutar fonu yönetmekte olan şirkete ödenecek. Yani burada 120 milyon $ vardı 2.2 milyon $'ı düşersek Ne kaldı? 117,8 milyon $ kaldı. Şimdi de performans primini hesaplayalım. Yönetim ücretini düştükten sonra, fonun değeri 117.8 milyon $ olmuştu. 17,8 milyon $ kar var yani. Fonu kurarken, performans priminin %20 olduğunu söylemiştik. Pete Capital Management yani bu fonun kurucu ortağı ve aynı zamanda fon yöneticisi olan bu şirket %20 alacak. 17,8 milyon $ kar çarpı %20 Ne etti? 3,56 milyon $ etti. Performans primi olarak da 3,56 milyon $ ödenecekmiş Pete Capital Management şirketine. Aslında hiç fena bir yıl geçirmemişler diye düşünüyorum. 2,2 milyon $ yönetim ücreti ve 3,56 milyon $ da performans primi aldılar toplam yaklaşık 5,5 milyon $ eder. Zaten bu varlık yönetimi üzerinde çalışan şirkette zaten sadece birkaç kişi çalışıyor. Kısacası, eğer parayı iyi yöneterek başarılı performans gösterebiliyorsanız, iyi getiriler sağlayabiliyorsunuz, bu oldukça karlı bir işkolu. Serbest yatırım fonlarının işleyişine ilişkin biraz bilgi vereyim. Genelde açık uçlu fonlar olarak kuruluyorlar. Serbest yatırım fonu paylarını, sadece nitelikli yatırımcılara satabiliyorlar. Serbest yatırım fonuna ilişkin reklam yapamıyorlar. SEC'in bazı düzenlemelerine, kontrollerine tabi değiller. Genellikle, alışageldiğimiz klasik yatırım fonlarında hemen her gün fon alabilir veya bozdurabilirsiniz. Ama serbest yatırım fonlarında bu süreler farklı olabilir diyelim ki her ay sadece 1 kez alım veya satım işlemi yapılıyor olabilir. Hesaplamada nerede kalmıştık. Yılın sonuna geldik, değil mi? 120 milyon $'dan 2.2 milyon $ yönetim ücretini düşünce ne kaldı? 117.8 milyon $ kaldı. Bu 117.8 milyon $'dan da 3.56 milyon $ performans primi düşecek. O zaman da 114.24 milyon $ kalacak Evet, yıl sonu geldi, serbest yatırım fonunun net portföy değeri 114.24 milyon $, Ve şimdi ne oldu? %30 paya sahip olan bu nitelikli yatırımcı geldi. çok başarılı bir yıl geçirdiniz tebrik ederim teşekkür ederim dedi, ve %10'luk payını nakde çevirmek istediğini söyledi. Bu serbest yatırım fonunda %30 paya sahipti, %20'si devam edecek, %10'unu nakde çevirecek. 114.24 milyon $'ın %10'u ne ediyormuş bakalım 11.424 milyon $ çekecek. Bu nitelikli yatırımcı 11.424 milyon $ çekti ve serbest yatırım fonu 'nun değeri, bakalım.. hesap makinemizi çıkaralım. 114.24 milyon $ eksi 11.424 milyon $ dersek fonun değeri 102.816.000 $ oldu. Fon kurulurken, içtüzüğünde hangi sıklıklarla fona giriş/çıkış yapılabileceği de belirtilir her ay sonu, her 3 aylık devre sonu, veya her yıl sonu olabilir, bu da fon içtüzüğünde yazılıdır. Başka bir nitelikli yatırımcı ise, bu serbest yatırım fonu 'nun performansını çok beğenerek, daha fazla para eklemek isteyebilir. Fona başlangıçta para yatırıp vadeye kadar paranızı geri alamadığınız kapalı uçlu fonlar gibi değil yani. Çoğu serbest yatırım fonunda, nitelikli yatırımcıların önceden belirlenmiş bazı tarihlerde fona yeni para yatırmalarına veya para çekmelerine izin verilir.