If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

Üretici artığı

Arz eğrisini fırsat maliyeti eğrisi olarak değerlendirmek. Üretici artığının, piyasa fiyatı ile arz eğrisi arasında kalan bölge olduğunun özümsenmesi. Orijinal video Sal Khan tarafından hazırlanmıştır.

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Henüz gönderi yok.
İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

Talep ve tüketici fazlası konuları üzerinde oldukça detaylı konuştuk. Şimdi konuyu diğer yönden ele alacağız. Arz eğrisini düşünelim. Konumuzun Tüketici Fazlası kavramı olduğunu tahmin etmişsinizdir. Bu eksende fiyatlar olsun, diğer eksende de miktarı gösterelim. Diyelim ki çilek çiftliğimiz var, bu da arz eğrimiz olsun. Bu arz eğrimiz, buradaki de talep eğrimiz. Ve arz eğrisine yaptığımızın aynısını talep eğrisine de yapacağız. Fiyatı düşünmek yerine, üretim miktarı üzerinde düşüneceğiz. Belirli bir üretim miktarı düşünelim, ve üreticinin bu miktarda üretim yapması için fiyatın ne olması gerektiğini belirleyelim. Üretim miktarımız burada yer alıyor, bunu bin kilo olarak düşünebilirsiniz. Burası 1000 kilo, burası 2000, burası 3000, burası 4000 ve burası da 5000 kilo. Buraya da kilo başına fiyatları yazalım, 1 lira, 2 lira, 3 lira, 4 lira ve 5 lira. Bu fiyatlar 1 kilo için. Diyelim ki üreticinin bin kilo çilek üretmesini istiyoruz. Bin kilogram çilek üretmeleri için fiyat nerede oluşmalı? Bu soruya cevap arayalım. Üreticinin bakış açısından bakacağız yani üreticinin 1,000 kilo çilek üretmeye ikna olması için fiyatın ne olması gerektiğini düşüneceğiz. Çilek ürettiklerinde, en azından aynı kaynaklarla başka bir şey ürettiklerinde kazanacakları kadar parayı kazanabilmeleri lazım. Aynı kaynakları kullanarak başka bir şey ürettiklerinde kilo başına 1 lira alıyorlarsa, çilek ürettiklerinde de en az 1 lira almaları gerekecek. Tarlalarını elma veya üzüm üretmek için de kullanabilirler. Hiç bir şey yapmasalar, en azından tarlayı kiraya verebilirler. Eğer çilekten kazanacakları bu alternatiflerin altında kalırsa, diğer alternatiflerden birini tercih edebilirler. Yani üzüm ekebilirler, tarlayı kiraya verebilirler. Dolayısı ile en az fırsat maliyeti kadar kazanabilmeleri lazım. 1,000 kilo çilek üretimi için fırsat maliyeti tam burada olacak. İlk bin kilo için ortalama değer bu. Şöyle düşünmek de mümkün, üretilen ilk bir kilonun fırsat maliyeti burada olacak, üretilen bir sonraki kilonun fırsat maliyeti de hemen burada olacak. Birbirini izleyecekler. Beş yüzüncü kilo burada, diyelim ki bininci kilo da burada. Ve diyebilirsiniz ki ilk 1000 kilonun ortalaması burada oluşacak. Şimdi onların ayrıca 1,000 kilo daha üretmelerini istediğimizi varsayalım. Yani bu üreticinin toplamda 2,000 kilo üretmesini istiyoruz. Peki, bu durumda ne yapmalıyız? Tamamen aynı şeyi yapacağız arkadaşlar. Panik yapmayalım. Üreticinin veya pazarın diyelim, fark etmiyor. bu ilk 1,000 kiloyu zaten üretmekte olduğunu varsaydık, ikinci 1,000 kiloyu üretebilmek için neyden vazgeçmeleri gerekecek? İlk 1,000 kiloyu üretirken en uygun üretim kaynaklarını kullandıklarını varsaymıştık. Yani çileğin en iyi yetiştiği toprak, en kalifiye işgücü, belki ulaşım ağına daha yakın oldukları için ürettiklerini sevketmek de daha ucuz olmuştur. Yani koşulların iyi olduğunu düşünelim, üretim yapabilmek için. Ancak bu zaman sürecinde şimdi ikinci bir 1,000 kilo çilek istiyoruz buradaki süreyi de 1 yıl olarak düşünelim.İkinci 1,000 kilo için üretimde kullanılan kaynaklar ilki kadar etkin olmayabilir, belki ulaşım ağına biraz daha uzak olacaklar, belki de en kalifiye işçileri bulamayacaklar. Dolayısıyla üretilecek olan ikinci 1,000 kilo için fırsat maliyeti biraz daha yüksek olacak. Ortalama fırsat maliyeti bu şekilde oluşacak. İlk 1,000 kilo için fırsat maliyeti bu şekilde oluşmuştu, ikinci 1,000 kilo için ise buradaki gibiydi. 2,000 kilonun toplamı için ortalama fırsat maliyetleri de buydu. Şimdi bir sonraki 1,000 kiloyu düşünelim. Pazardaki toplam arzın 3,000 kilo olmasını istiyoruz. Yeni eklenen bu 1,000 kilogram için fırsat maliyetine bakalım. Daha önce, fiyat 3 TL olduğunda ne kadar üretim yaparlar diye düşünmüştük ve 3,000 kilogram üretebileceklerini bulmuştuk. Şimdi ise diğer açıdan bakacağız, eğer üretimin miktarının 3,000 kilogram olmasını istiyorsak fiyat nerede oluşmalı? Üreticiler için arz eğrisi aynı anda fırsat maliyeti eğrisidir. Bunun arz ve bunun da talep olduğunu düşünelim, buradaki fiyat da arzla talebin kesiştiği yer olacak. Piyasada oluşan fiyat da bu olurdu. Şimdi burada neler olduğuna bir bakalım. Hesaplama kolaylığı sağlaması açısından, burada oluşan fiyatın 4 TL olduğunu varsayalım. Bu fiyat seviyesinde talep edilen ve arz edilen miktar ise 4,000 kilogram. 4,000 kilogram için üreticilerin fırsat maliyeti 4 TL olacaktı. Onlar da tam bu kadar kazanıyorlar zaten. Ancak ilk 3,999 kilogram için fırsat maliyetleri fiyatın altında yani ilk 3,999 kilo için çileklerini fırsat maliyetinin üstünde satabiliyorlardı. Tüketici fazlasından bahsettiğimizi hatırlayın, şu an örneklediğimiz de üretici fazlasını oluşturuyor. Burada ilk 1,000 kilo için üreticilerinin fırsat maliyeti 1 TL civarındaydı, ancak sattıklarında ellerine 4 TL geçiyordu. İkinci 1,000 kilogram çilek için fırsat maliyetleri kilo başına 2 TL gibiydi, grafiğe bakıp göz kararı söylüyorum bunu tabi ki. 2 TL, çilekleri ise kilosu 4 TL'den satabiliyorlardı. Yani bu fazlalık üreticide kalıyor. Eğer pazarı, yani üreticilerin tamamını düşünecek olursak buradaki alanın tamamını alıyorlar. Buradaki alan, fırsat maliyetinin üstünde ellerine geçen değeri gösteriyor. Bunu üretici fazlası olarak adlandırıyoruz. Üretici fazlası, veya üretici artığı dendiğini de duymuş olabilirsiniz. Buradaki arz eğrisinin doğrusal olduğunu varsayacağız. Burada bir üçgen var, üçgenin alanını bulalım. Üçgenin bir kenarı 4 eksi 1 eşittir 3. Yani kilo başına 3 TL. Bu kenarı ise 4 nokta 4 bin kilogram. Üretici fazlasını bulmak için bu bölgenin alanını hesaplayacağız, burayı başka bir renkle boyayalım, üçgenin alanını bulmak için 3 çarpı 4,000 bölü 2 dersek, 6.000 lira edecek. Miktara bakalım, miktar 6,000 birim ve fiyat da kilo başına 3 TL, yani bu dönem için üretici fazlası 6,000 TL olacak.