GSYİH'nin ötesinde: Ekonomik büyüklüğü ölçmenin farklı yöntemleri

Gayri safi milli hasıla (GSMH), milli gelir ve safi milli hasıla (SMH)

Temel Noktalar

Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH), verilen yıl içerisinde, ülke vatandaşlarının hem yurtiçi hem de yurtdışında ürettikleri mal ve hizmetlerin toplamıdır.
Milli hasıla (gelir) kavramı, kazanılan bütün maaşlar, kiralar ve kâr gelirini kapsayan bütün gelir türlerinin toplamını temsil eden kavramdır.
Safi milli hasıla (SMH), amortismanların GSMH'den çıkarımını temsil eden kavramdır.
Amortisman mal ve hizmet üretimi sonucunda önceki yılların sermaye mallarının aşınıp veya eskiyip parasal anlamda değer kaybetmesine nedir.

Giriş

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH), ekonomik düzeyi anlamak için kullanılan bir ölçümdür. Fakat GSYİH ölçümü, ekonominin durumunu belirlemek için kullanılan tek ölçüm değildir. Ekonomik düzeyi Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) veya Safi Milli Hasıla'yı (SMH) hesaplayarak da anlayabiliriz.

Gayri Safi Milli Hasıla

Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH), Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın (GSYİH) yakın akrabası gibidir. GSYİH sadece ülke içindeki üretimi hesaba katar; GSMH ise ülke vatandaşlarının hem kendi ülkelerinde hemde diğer ülkelerde ürettiği mal ve hizmetlerin toplamını hesaba katar. Bununla birlikte GSMH, yabancı firma ve işçilerin başka ülkelere yatırımını ve para transferini bu toplamdan çıkarır.

Başka bir deyişle GSMH, ülke vatandaşlarının hem kendi ülkelerinde hem de başka ülkelerde ürettiği mal ve hizmetleri hesaba katar. GSYİH ise başka ülkelerdeki üretimleri dikkate almaz. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) GSYİH ile GSMH arasındaki fark, %0,2 olmak üzere çok azdır. Daha küçük ve vatandaşlarının diğer ülkelerde çalışmak için göç edip ailelerine para yolladıkları ülkelerdeyse bu fark çok büyük olabilir.

Safi Milli Hasıla

Safi milli hasıla (SMH) zaman içerisinde oluşan toplam fiziki sermaye aşınmasının (ya da zamanla parasal açından değeri azalan ana malların) GSMH'den çıkarılmasını anlatan kavramdır. Sermayenin zamanla aşınıp parasal açıdan değer kaybetmesi sürecine amortisman denir. SMH aynı zamanda Net Milli Gelir kavramı altında sınıflandırılabilir. Net Milli Gelir, bir ülkedeki ticari ve kişisel gelirlerin toplamına denir. Bu kavram ülke vatandaşlarının kazandıkları bütün gelirleri kapsar.

Bu tanımları kelimesi kelimesine ezberlemek pratik olmadığı için gerekli değildir. Fakat aradaki farklılıkları unutmamanız ve hangi istatistik verilerine baktığınızı bilmeniz gerekir. Böylece, örneğin bir yıldaki veya belirli bir ülkeye ait GSYİH'yi başka bir yıla veya ülkeye ait GSMH veya SMH ile yanlışlıkla karşılaştırmazsınız.

GSYİH Hesaplanması, Net İhracat ve SMH

Ekonomik durumun belirlenmesinde rol oynayan unsurları daha iyi anlamak için ekonomik düzeyi ölçen aşağıdaki üç kavramın farklılıklarına bir göz atalım.

Aşağıdaki tabloya baktığınızda GSYİH'nin, Net İhracatın ve SMH'nin değeri nedir? Hesaplayın.


Devlet Harcamaları	120 milyar TL
Amortisman	40 milyar TL
Tüketim	400 milyar TL
İş Yatırımları	60 milyar TL
İhracat	100 milyar TL
İthalat	120 milyar TL
Yurtdışından Gelen Gelir Makbuzları	10 milyar TL
Yurtdışına Harcanan Gelir Ödemeleri	8 milyar TL

İlk Adım : Aşağıdaki formül ile GSYİH'nin hesaplanması (

T

= Tüketim,

Y

= Yatırım,

D

= Devlet harcamaları,

X

= İhracat,

M

= İthalat):

\begin{aligned} GSYH & = T + Y + D + (X - M) \\ = 400 + 60 + 120 + (100 - 120) \\ = 560 milyar lira \end{aligned}

İkinci Adım: Net ihracatı hesaplamak için ithalatı ihracattan çıkarın.

\begin{aligned} Net ihracat & = (X - M) \\ = 100 - 120 \\ = - 20 milyar lira \end{aligned}

Üçüncü Adım: SMH'yi hesaplamak için aşağıdaki formülü kullanın:

\begin{aligned} SMH & = GSYH + Toplam gelir makbuzu - Gelir ödemeleri - Amortisman \\ = 560 + 10 - 8 - 40 \\ = 522 milyar lira \end{aligned}

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Giriş Yap

Sıralama ölçütü:

Henüz gönderi yok.

İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.