Basit Kısmi Rezerv Muhasebesi (2. Bölüm)

Merhaba arkadaşlar , geçen videoda, bir bankanın kısmi rezerv kredilerini bilançosunda nasıl gösterdiğini inceledik. Bunu yaparken, kısmi rezerv kredi sisteminden bahsettiğimiz süre boyunca edindiğimiz kavramsal yaklaşımdan faydalandık Biri rezerve 100 milyon Lira mevduat yapıyor. Ve bunun 90 milyonu dışarıya borç veriliyor Tabii karşılığında, kişinin istediği zaman gelip parasını talep edebilmesi yükümlülüğü doğuyor yani istediği zaman gelip parasını çekebilir Paranın 90 milyonu dışarıya kredi olarak verildiğinde, buna karşılık elde edilen varlık 90 milyon Lira değerinde borç senedi oluyor Bu videoda yapmak istediğim şey, şunu netleştirmek Bu, kavramsal olarak, kısmi rezerv kredi sistemini ele almanın güzel bir yolu. Ama bankanın gerçekte yaptığı şey, bundan biraz daha farklı. Gerçekte.Gerçekte bilançolarının hem varlık, hem de borç tarafını genişletebiliyorlar.Böylece tam olarak aynı şeyi, sadece 10 milyon Lira rezervle yapabiliyorlar Şunu bir netleştirelim: Bu videolarda kısmi rezerv kredi sistemini mazur göstermek veya herhangi bir şekilde itham etmek gibi bir niyet gütmüyorum Sadece, muhasebesi nasıl yapılıyor, onu göstermeyi amaçlıyorum. Sonra siz enine boyuna düşünüp kısmi rezerv sistemini kullanmaya değer mi, değmez mi kendiniz karar verirsiniz Şimdi, aynı örneği ele alalım. Ama bu kez bu örneği Geçen videoda başladığımız gibi başlıyoruz. Gidip 10 milyon Lira değerinde varlık satın alıyorum. Nedir bu varlıklar? Banka binası, ATM’ler, bilgisayar sistemleri, filan. Ve bunu yaparken kredi kullanmıyorum Diyelim ki bu para bende zaten vardı. Yine, bankanın sahibi benim. Tüm bu varlıklar bana ait olduğuna göre özsermayem 10 milyon Lira demektir. Yani 10 milyon Lira öz sermaye var Şimdi, bu örnekte, geçen videoda olduğu gibi 100 milyon Liralık bir mevduat almıyorum da A kişisi gelip 10 milyon Liralık bir mevduat yapıyor. Yani gelip 10 milyon Lira para yatırıyor benim bankama 10 milyon Lira değerinde banknot Buraya 10 milyon yazdık bu kişi, istediği zaman A kişisi 10 milyon Liraısnı istediği zaman talep etme hakkına sahip. B kişisi olsun bu.B kişisi, A kişisinin onda biri kadar zengin.Bu, B kişisi. B kişisinin vadesiz mevduat hesabı. Vadesiz mevduat hesabı Şimdi yapacağım şeyi ilk bakışta anlamak çok zor gibi gelebilir arkadaşlar Banka, sahip olduğu vadesiz mevduatların sadece %10’unu rezervde bulundurmak zorunda olduğu için Bakın, burada görmüştük. Sadece buradaki bu paradan kredi verebilmek yerine, banka bu rezervleri elinde tutup vadesiz mevduatlarını otomatik olarak arttırabilir. Diyelim ki ben bir sürü yatırım yapmışım ama işler beklediğim gibi gitmemiş O yüzden bu bankaya gidiyorum ve 50 milyon Lira kredi istiyorum. Bakıyorlar: 50 milyon Liralık bir kredi için güvenilir miyim? Bu parayı doğru bir yerde mi değerlendireceğim? Geri ödeyecek gibi miyim? Nihayet, bu parayı Ümran’a verebileceklerine kanaat getiriyorlar Peki nasıl olacak bu? Krediyi bana verecekler de, kredi olarak verecek 50 milyon Liraları yokken bana bunu nasıl vericekler.Vericeklerde nasıl vericekler Şöyle oluyor: Bana 50 milyon Liralık bir vadesiz mevduat hesabı açıyorlar. 50 milyon Liralık vadesiz mevduat hesabı yaratıyorlar Ümran’ın vadesiz mevduat hesabı Elbette banka bu işe para saçmak için girmiş değil.O da Ümran’dan mahsup bir varlık elde ediyor. Yani Ümran’dan borç senedi alıyor. Şöyle yazayım Ümran’a verilen kredi, aslında bir varlık. Çünkü gelecekte, Ümran krediyi bankaya geri ödeyecek. Buraya “Ümran’a verilen kredi” veya “Ümran’ın verdiği borç senedi” diyebiliriz Borç senedi Şimdi, diyelim ki Semih geliyor.. İsim uydurmaya da başladım Semih geliyor ve o da bir 40 milyon Lira kredi çekmek istiyor.Banka da bunun iyi bir yatırım olduğuna kanaat getiriyor.Gerçi bunu da belirtelim. Bu 50 milyon Liralık bu, Ümran’dan alınan 50 milyon Liralık borç senedi yani Burada da 50 milyon değerinde. Yani 50 milyon Liraya kadar çek yazabiliyorum Böylece gidip. İşte, bu, 50 milyon Liralık bir krediydi O yüzden artık bu meblağ üzerinden çek yazabiliyorum. Ve bu çekleri kullanarak kendi işimi kurabiliyorum, gibi Hatta bu çekleri alıp nakte çevirebiliyorum. Tabii, bankanın yeterli rezerve sahip olduğundan emin olması lazım Benim birden gelip 10 milyon Liraın üstünde para çekmeye çalışmamı istemez Eğer böyle bir şey olursa, gidip ya başka bir bankadan, ya da son çare olarak Merkez Bankasından rezerv borç almaları gerekir Neyse, devam edelim Sonunda bilançoların birbiriyle aynı çıktığını göreceğiz. Diyelim ki başka bir işadamı olan Semih geliyor ve 40 milyon Lira kredi çekmek istediğini söylüyor. Yine aynı şey Banka krediyi vermeye karar veriyor. Semih’e 40 milyon Lira kredi verecekler Ama yine, rezervlerinde bu kadar para yok. Dolayısıyla Semih’e de bir vadesiz mevduat hesabı açıyorlar. Semih’in 40 milyon Liralık vadesiz mevduat hesabı oluyor Elbette ona da parayı hibe etmiyorlar. Karşılığında onlar da Semih’ten bir varlık elde ediyorlar. Yani 40 milyon Liralık bir borç senedi. Semih’ten 40 milyonluk borç senedi alıyorlar Şimdi, şöyle diyebilirsiniz: “Banka bunu yapmaya devam edemez mi?” Borç senedi almayı, tabiri caizse para yaratmayı, sürdüremez mi? Çünkü bu vadesiz mevduat hesapları, fiilen para demek. Banka, para yaratıyor. Bu insanlar artık bankanın nakte çevirme yeteneğine güvenerek çek yazabiliyor. Cevap şu:Burada bankayı sınırlayan şey, rezerv gereksinimleri Vadesiz mevduatların rezervlere oranı ancak 10’a 1 olabilir. Gerçi bu ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. Merkez Bankası politikalarına göre değişebiliyor. Parayı kontrol etme yollarından biri bu – en yaygını olmasa da. Neyse, burada bir rezerv gereksinimi var. %10. Vadesiz mevduatların %10’u – Amerika’daki büyük bankalar için oran bu – rezerv olarak tutulmalı Bankalar, vadesiz mevduatlarının %10’una karşılık gelecek rezervlere sahip olmak zorundadır Bankaların bunu sonsuza dek yapmalarını engelleyen şey bu işte. O halde bu banka limitini doldurdu demektir. Verdiği kredi miktarının rezervlerine oranı, bankayı kısıtlıyor. Biliyorum, biraz şüpheli bir durum gibi görünüyor. Banka bu vadesiz mevduat hesaplarını yoktan var etti çünkü. Aslında tek sahip oldukları İnsanlara şöyle dediler: “100 milyon Liraınız var. İstediğiniz zaman çekebilirsiniz.” Halbuki sahip oldukları rezerv 10 milyon Liradan ibaretti Varlıklarının geri kalanı, insanlardan aldıkları borç senetlerinden oluşuyordu. Ama diğer kavramsal versiyonda olan da aslında tam olarak bu Kısmi rezerv kredi sisteminin geleneksel örneğinde de durum aynı Birilerine istedikleri zaman çekebilecekleri bir 100 milyon Liradan bahsediyorsunuz Ama bunun 90 milyonunu dışarıya kredi olarak veriyorsunuz.Yani aslında kasada olan para, sadece 10 milyon Lira Bu ikisi, işlevsel açıdan birbirlerine tam olarak denk Bunlardan birini içinize sindiremezseniz Mesela birinde paranın banka tarafından yoktan var edildiğini düşünürseniz bilin ki her iki durumda da aynı şey oluyor Kısmi rezerv kredi sistemini toptan içinize sindiremiyorsunuz demektir – sadece bu fikri değil. Bir sonraki videoda tekrardan görüşmek üzere arkadaşlar hoşça kalın