Para ve Mali Politikalar

Merhaba arkadaşlar , makro ekonomiden bahsedilirken, para politikası, para politikası-ve maliye politikası, maliye politikası Kavramlarının sıklıkla kullanıldığını duyarsınız Bu kavramlar, genelde toplam talebin kayması bağlamında kullanılır. Bu videoda, bu iki değişik para politikası aracının ne olduklarını ve toplam talep eğrisini nasıl etkilediklerini ele alacağım. Para poltikası, en basit haliyle tanımlarsak, ne kadar para basılacağına karar verilmesidir Daha fazla para basmaya veya daha az para basmaya karar vermek Demekki burada önemli olan şey neymiş Para basmak Bu karar çoğu ülkede Merkez Bankası tarafından alınıyor Bazı ülkelerin Merkez Bankaları hükümete bağlı, bazı ülkelerde ise yarı-bağımsız, gelişmiş ülkelerin çoğunda ise Merkez Bankaları tam bağımsız. Tam bağımsız olsalar da, Merkez Bankalarının karları ülke Hazinesine aktarılıyor üyelerin bir kısmı hükümet tarafından belirleniyor, aslında devlet ile bağları var diyebiliriz Ben bu örnekte banknotları çiziyorum, ancak günümüzde Merkez Bankalarının bastıkları paranın büyük kısmı elektronik olarak yaratılıyor Merkez Bankası'nın bastığı paranın toplam talebi nasıl etkilediğine gelirsek eğer Merkez Bankası bastığı paralar ile bir şeyler satın alıyor ancak Satın aldıkları şeyler mal veya hizmetler değil Merkez Bankası bastığı para ile piyasadan borçlanma senetlerini satın alıyor Yani borç satın alıyor Piyasadan borçlanma senedi satın almak, piyasaya borç vermek anlamını taşıyor Eğer hazine bonosu satın alırsam yani borç satın alıyor isem bu ödünç para verdiğim anlamını taşır. Eğer devletin ihraç etmiş olduğu bir borçlanma senedini satın alıyorsam devlete ödünç para veriyorum demektir Eğer bir şirketin ihraç etmiş olduğu borçlanma senedini satın alıyorsam, aslında o şirkete borç para vermiş oluyorum. Satın aldığım borçlanma senetleri yani tahvil veya bono karşılığında bana belirli dönemlerde faiz ödemesi yapacaklar ileride bir tarihte de paramı geri ödeyecekler. Yani aslında bu işlemin özü borç vermek Bu işlem, kredi olarak kullandırılabilecek paranın miktarını yükseltiyor Paranın işlem gördüğü piyasayı düşünürsek yani para piyasasını, eğer bu eksen paranın fiyatı ise, ki paranın fiyatı faizdir, faiz oranını yüzde olarak belirtiyoruz, bu eksen de para arzı ise arz eğrimiz bunun gibi, talep eğrimiz de bunun gibi gözükecek. Bu örnekte değişik vadeler üzerinde durmayalım, örneğimizdeki tüm veriler kısa vadeli olsun Diyelim ki buradaki kısa vadeli faiz oranı %5 olsun. Bu durumda, bu parayı başka bir yerde kullanarak örneğin yatırım yaparak %10, %8, hatta %5.1 kazanacağını düşünen kişi veya kurumlar, bu %5'lik orandan kredi kullanmak isteyebilirler Mutlaka yatırım olması da şart değil, bazı kişiler tüketim amacıyla da bu orandan kredi kullanmak isteyebilirler, kendilerini mutlu edecek bir şeyi yapmak için bu faizi ödemeye razı olabilirler. Ancak yatırım açısından düşünürseniz daha mantıklı Eğer yatırım yaparak parama %8 kazanabilecek isem, %5 ile borçlanabilirim Getiri %5.0001'e inene kadar, %5 faizden kredi kullanırım. Merkez Bankası para basarak, bastığı bu para ile piyasadan borçlanma senetleri satın aldığında, genelde en sağlam, en güvenli kağıtları alır Sadece en güvenli borçlanma araçlarını satın alıyor olsa da bu durum bütün borçlanma piyasalarını etkiler, zira Merkez Bankası para arzı eğrisini sağa kaydırmayı amaçlar. Artık daha fazla para olduğu için, yeni arz eğrisi bunun gibi gözükebilir talebin değişmediğini var sayarsak, artık denge fiyatı başka bir yerde oluşur Paranın yeni fiyatı, yani faiz belki de artık %3'te oluşur Artık daha fazla para borç veriliyor ve borç alınıyor Eskiden borç alınan ve verilen paranın miktarı 100 milyar TL ise, diyelim ki artık 120 milyar TL yükselmiş olsun. Yani Merkez Bankası para bastığında ve bastığı bu para ile piyasadan borçlanma araçları satın aldığında iki şey oluyor Birincisi faiz oranları düşüyor Buradaki kişilerin alternatif getirileri diyelim ki %5 ile %3 arasındaydı %5 ile borçlanmak onlar için mantıklı değildi Ancak faizler %3'e düştüğü için artık onlar da kredi kullanmak istiyorlar. Yatırım yapacakları alandan sağlayacakları getiri %3.1 olan kişiler dahi artık bu yeni orandan, %3'ten kredi kullanmak istiyorlar Tahmin edebilirsiniz ki, yağtığımız bu küçük örnekte Merkez Bankası tarafından basılan ve borçlanma araçları satın alınarak piyasaya verilen 20 milyar TL para piyasayı hareketlendirecektir Kişiler borçlandıkları bu parayı yastık altı etmeyecekler, bu parayla gidip bir şeyler satın alacaklar Tahmin edeceğiniz gibi, bu olanlar talep eğrisini de sağa kaydıracak. Mikro ekonomik terimleri kullanmaya başladık, ancak buradakiler toplam talep ve toplam arz eğrileri Buraya yazayım, bu fiyat, bu reel GSYİH, bu toplam talep. Kısa vadeli toplam arz da bunun gibi gözüküyor olacak. Eğer toplam talebi sağa kaydırıyorsak yani mal ve hizmetlere daha çok talep oluşuyor ise, bu kişiler düşen faiz oranlarının bir sonucu olarak borçlanıyor ve harcıyor ise, bu durumda ekonomik aktivite hızlanıyor. Eğer bu sağa kayarsa reel GSYİH de buradan buraya kayıyor. Yeni genişlemeci bir durum Tahmin edebileceğiniz gibi, eğer Merkez Bankası parayı kısmaya karar verirse diyelim ki tahvil satarak piyasadan borç para alırsa, bu durumda tam tersi etkiyi görüyoruz Para politikasında, Merkez Bankası piyasadaki para miktarını kontrol ediyor Bu devlet olsun Devlet iki kaynaktan fonlama sağlıyor İlk ve en önemli kaynak, topladığı vergiler Bunun dışında, borçlanma piyasalarına girerek fon sağlayabilir. Devletlerin borçlanma piyasalarından fon sağlamasının temel yöntemi ise hazine bonosu veya devlet tahvili ihraç etmeleridir Eğer siz vatandaş olarak bir devletin tahvilini satın alıyorsanız, o devlete borç para vermiş oluyorsunuz. Yani devletlerin temel olarak iki para kaynağı var. Eğer devlet daha fazla para harcamaya karar verirse, diyelim ki vergileri sabit tutuyor olsunlar, bu durumda borçlanmayı yükselterek harcama yapabilirler. Devlet borçlanarak, borç aldığı para ile mal ve hizmetler satın alabilir. Bu durumda, toplam talep eğrisi de sağa kayar. Bunlar, devletlerin toplam talebi sağa veya sola kaydırmak için kullandığı iki temel yöntem Para politikası daha dolaylı. Para basılıyor, bu para kredi olarak kullandırılacak para arzını arttırıyor para arzının artması faiz oranlarının düşmesini sağlıyor faiz oranları düşünce yeni oranlardan daha fazla sayıda kişi kredi kullanmak ve yatırım yapmak istiyor Maliye politikasında ise, genelde borçlanmanızı yükselterek doğrudan piyasaya giriyor ve belli mal ve hizmetleri satın alıyorsunuz. Maliye politikası diğer yönde de kullanılabilir. Eğer ekonomik faaliyeti azaltmak istiyorsanız, devletin borcunu ve harcamasını azaltabilirsiniz