Oligopoller, duopoller, gizli anlaşmalar ve karteller

Bu videomuzda, oligopoller üzerinde biraz daha duracağız. Bildiğim kadarı ile bu kelime Latinceden geliyor kelimenin bu kısmı, yani oligo BİR KAÇ anlamına geliyor Oligo, oligooo (değişik değişik okur) Latincede tam olarak nasıl okunduğunu bilmiyorum ama biz oligo diyelim. Ve bu kısmı da,yani poli de SATICI anlamına geliyor.Sadece birkaç satıcı. Ama diğer, ön takı olan poli ile karıştırmayın Polinom gibi kelimelerde olan poli, çok demek Ön takı halinde olduğunda çok anlamına gelir.Ama burada ise satıcı anlamına geliyor Oligopollere ilişkin ilginç olan şey şu Eğer koordine olurlarsa monopoller gibi davranabiliyorlar Yada az satıcı olsa bile tam rekabet ortamı oluşturabiliyorlar. Hemen bir örnek vermeye çalışayım diyelim ki Piyasada birbiriyle rekabet eden sadece birkaç tane satıcı var, ve bu satıcılar aralarında koordine oldular. Çok az sayıda oldukları için iş birliği yapmayı başarabildiler Miktarı kısıtlayarak ekonomik karlarını yükseltmeye karar verdiler. Çünkü, miktarı kısıtladıkları takdirde fiyatı arttırabilirler. Bu firmaların aralarında koordine olarak birlikte hareket etmeleri pek çok ülkede kanuni olarak yasak Ancak eğer oligopol gücüne sahip olan firmalar bir şekilde aralarında anlaşarak koordineli hareket etmeye başlarlarsa, Aralarında açık bir anlaşma olursa, bu kurumları kartel olarak adlandırırız Hareket etme tarzları monopole daha yakın Birlikte hareket eden az sayıda üreticinin oluşturduğu kartellerin en ünlüsü OPEC( opek) 'tir. Bazen uyuşturucu kartellerini falan duyuyor olabilirsiniz Ben o konuda uzman değilim ama sanırım onlarda arlarında bir kordinasyonla hareket ediyorlar fiyatı ve miktarı belirliyorlardır Herneyse aralarında en ünlüsü ve en fazla etkiye sahip olanı OPEC (opek)’tir. OPEC (opek),açılımı; Organization of Petrolium Exporting Coıuntries(organizeyşın of petroliyum eksporting kantries)’ dir ve bu petrol ihraç eden ülkeler organizasyonu demektir Bu kuruma üye olan 12 ülke, dünya petrol rezervlerinin %79'unu kontrol ederler 2012 yılı itibariyle % 79. Petrol toprağın altından çıkıyor biliyorsunuz, dünyada tam olarak ne kadar petrol rezervi olduğu bilinmiyor Ancak bu ülkeler, ‘bilinen’ petrol rezervlerinin %79'unu petrol üretiminin ise yaklaşık olarak %44'ünü kontrol ediyorlar yani herhangi bir ayda baktığınızda, dünyadaki benzin ve diğer petrol türevlerinin %44'ü OPEC (opek) ülkelerinden geliyor OPEC (opek) üyesi ülkelerin çoğu Orta Doğu ülkesi, ancak bu bölgenin dışından da bazı üyeleri var. Bu ülkelerin arasında resmi bir anlaşma var üretimi sınırlandırarak petrol fiyatının kendi istedikleri yerde oluşmasını sağlıyorlar. Yani bir anlamda monopol gibi hareket ediyorlar. Bütün petrol rezervlerini veya bütün petrol üretimini kontrol etmiyorlar Ancak birlikte hareket etmeleri, tek başlarına olacaklarından daha güçlü olmalarını sağlıyor İlerleyen videolarımızda, birleşerek hareket etmelerinin bu kurumların çıkarları açısından sağladığı yararlar üzerinde duracağım Aslında,serbest rekabeti engellediği için bu tarz anlaşmalar legal değil Bununla birlikte, bu örgütün üyeleri ülkeler olduğu için, hiç kimse durumun illegal olduğunu söyleyemiyor. Zira bu kurum herhangi bir ülkenin hukuk düzenine tabi değil. Yine söylüyorum İlerleyen videolarda değineceğim bunlara üyelerden birisinin aralarındaki anlaşmayı gizlice bozmasının o üye lehine sağlayacağı yararlar üzerinde de duracağım Üyelerden birisi 'Tamam, ben de sizler gibi üretim miktarını kısıtlayacağım.' diyor Ancak gizlice daha fazla üretim yaparak, diğer üyelerin sınırlı üretim yapmasından kaynaklanan yüksek fiyattan avantaj sağlayabilir. Yani aslında aralarında resmi bir anlaşma olsa dahi, bir kartelin içinde disiplini sağlamak oldukça güç. OPEC (opek), açıkça koordine olarak tekel gücüne ulaşmaya çalışan bir örnek Bununla birlikte, oligopollerin büyük kısmında üreticiler arasında kıyasıya bir rekabet yaşanıyor Sanırım bu duruma en iyi örneklerden birisi sizinde aklınıza geliyordur muhtemelen Coca Cola ve Pepsi firmaları. Coca Cola ve Pepsi. Bu firmaların ikisi de benzer ürünler üretiyorlar. Her ikisi içinde şekerli su pazarında olduklarını söyleyebiliriz Her ikisi de suyu alıyorlar, içine şeker, boya ve diğer kimyasalları ekliyorlar. Daha sonra da bu şekerli suyun bir şekilde sizi nasıl daha havalı yapacağına Ne kadar çok arkadaş kazanmanıza yardımcı olacağına sizi inandırabilmek için ve bunun için milyarlarca reklam parası ödüyorlar. Ancak aralarındaki rekabet oldukça sıkı. Aralarında koordine olup “ Hey şu şekerli suyun bir litresini şu kadar fiyata satalım” diyebilirler, ancak bunu yapmıyorlar. Hem ürün hem de pazarlama alanında kıyasıya rekabet ediyorlar. Aslında bu piyasa, oligopolinin özel bir şekli Sadece iki rakip var. Bu durumu düopol olarak adlandırıyoruz Düopole bir diğer örnek, Boeing (boing) ve Airbus.(eğırbas) Eğer ticari bir havayolu ile uçarsanız,büyük ve ticari bir hava taşıtıyla uçarsanız yani, bindiğiniz uçak büyük ihtimalle Boeing veya Airbus'tır Boeing Amerikalı üretici, Airbus Avrupalı üretici Boeing, Airbus'ın Avrupa Birliği tarafından desteklendiği konusunda daima şikayet eder. Aynı şekilde, Airbus da Boeing'in Amerika tarafından kollanmasından şikayetçidir Bununla birlikte, bu iki büyük uçak üreticisi daima yeni uçak alacak ülkeler için kıyasıya rekabet ederler. OPEC'ten daha rekabetçi oligopoller diye düşündüğümüzde, havayolları da iyi bir örnek. Havayolları neredeyse tam rekabet koşullarını sergilerler. Çoğu havayolu şirketinin sunduğu ekonomi sınıfı bileti birbirine benzer özelliklere sahiptir. Fiyat bilgisi ise, çoğu sektörde gözlemlenenden çok daha şeffaftır. Piyasada çok fazla sayıda rakip yoktur. Rakipler birbirlerinin yaptıklarını izlerler kendi fiyatlarını belirlerken rakiplerin fiyatlarını da göz önüne alırlar Bir milyon üreticinin olduğu ve kimsenin kimseyi takip edemediği piyasalara benzemez. Ticari havayolu şirketleri, pazarın tam rekabet koşullarına yaklaştığı oligopol piyasalara iyi bir örnektir. Oligopol piyasalara ilişkin bir diğer örneği, kredi kartı servis sağlayıcılarından verebiliriz VISA ( viza), Master Card (mestır kard) ve American Express.(amerikın ekspres) Bu üç firmadan ilk ikisi daha büyükler Sektörde çok az sayıda rakip var, ancak kıyasıya rekabet ediyorlar Aralarında koordineli bir hareket yok, varsa da en azından biz bilmiyoruz Özellikle oligopol piyasalarda, rakiplerin gizlice aralarında anlaşarak üretimi sınırlandırmaları ve fiyatı yükseltmeleri bir olasılıktır. Kamu otoritesi burada devreye girer, düzenli kontrollerle rakiplerin bu tarz anlaşmalar yapmasını engeller Zaten çoğu devlet, piyasadaki firmaları mümkün olduğunca tam rekabet koşullarına yakınlaştırmaya çalışır Tam rekabete yaklaştıkça, monopolden uzaklaştığımızı, üretimin etkinleştiğini, toplam artığın arttığını ve bunun tüketiciler tarafından paylaşıldığını görmüştük. Bir sonraki videoda görüşmek dileğiyle hoşça kalın