Dengedeki Değişimler

Denge, bir sistemin denge durumuna ulaşması sonucu elde edilir ve sistem, denge durumunu bozacak bir olaya maruz kalıncaya kadar dengede kalmaya devam eder. Bazen, bir görüntüyü sondan başa doğru, ya da tersten izlediğinizi anlamak oldukça kolaydır. Şimdiyse aynı görüntüyü doğru şekilde izlediğimizi anlayabilirsiniz. Zaman normale dönüyor ve sistemlerin dengeye ulaşmasını sağlıyor. Denge kelimesinin İngilizcesi olan Equilibrium Latince, eşit ve denge kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. Denge durumunda, zıt kuvvetler eşittir, birbirlerini dengeler ve bu topların oldukları yerde kalmalarını sağlar. Topları nereden atarsam atalım en alçak noktaya doğru yuvarlanıp, burada kalacaklardır. Çünkü yerçekimi onları, potansiyel enerjinin en düşük olduğu noktaya çekiyor. Toplar, bu noktalardaki yüksek potansiyel enerjilerini, enerjileri daha düşük noktalara ulaşabilmek için kullanacak. Burası en alçak nokta olmasına rağmen, topların denge durumuna ulaşacakları tek nokta olmayabilir. Bazı toplar, burası yerine farklı bir noktada kalabilir. Mesela burası! Peki, bu noktaları diğerlerine göre özel kılan şeyin ne olduğunu merak ediyor musunuz? Bu noktalar, sabit denge durumunda! Şimdi topların durdukları noktaları değiştirmeye çalışacağım. Örtünün duruşunu değiştirdiğimizde, eski en alçak noktanın şu anda en yüksek nokta olduğunu ve farklı alçak noktalar ortaya çıktığını görüyorsunuz, değil mi? Ve gördüğünüz gibi, toplar da artık farklı bir noktada denge durumuna ulaşıyor. Dengenin oluştuğu noktanın yerini değiştirmeyi başardık! Hiçbir şeyin hareket etmediği bu denge durumuna, “statik denge” deniliyor. Sistemi oluşturan parçalar hareketsiz yani statikken, kuvvetler de dengededir. Zaman zaman, zıt kuvvetler birbirini dengelese bile, sistemi oluşturan parçaların bazılarının hareket ettiği durumlarla karşılaşabilirsiniz. Dinamik dengede, sistemin durumu, parçaların ortalamasıdır. Ve küçük parçalara değişse bile, ortalama durum değişmeyebilir. Örneğin, bir bozuk para ya dönüyordur ya da duruyordur, öyle değil mi? Burada, sistemin durumu, kaç tane para döndüğü ile alakalıdır. Paraları, aynı anda 3 tane paranın döneceği şekilde attıktan sonra, bir tane daha attığımda, sürtünme kuvveti, dönmekte olan paralardan birini durdurmuş oluyor. Gördüğünüz gibi, paraların durumu, dönmekten durmaya, durmaktan da dönmeye değişse bile, Sistemin genel durumu, yani kaç tane paranın döndüğü her zaman 3 olarak kalıyor. Bu duruma denge dememizin sebebi de bu zaten! Peki bu dengeyi nasıl değiştirebiliriz? Masanın paraları durdurma hızını ya da arkadaşların paraları döndürme hızlarını değiştirebiliriz, öyle değil mi? Şu an da, döndürme hızını değiştirebilmek için iki kişi birden çalışıyor. Birlikte çalıştıklarında, aynı anda 5 paranın döndüğü dinamik bir denge durumu oluşturabiliyor yani sistemin denge durumunu değiştirebiliyorlar! Bunu nasıl başardığımızı anlatabilmek için, sevgili dostlarım Emily ve ve Claire’den biraz yardım aldım, çünkü paraları birlikte daha hızlı döndürebiliyorlar. Bunu dengeleyebilmek için, sürtünme kuvvetinin de paraları daha hızlı bir şekilde durdurabilmesi lazım. Ve dönen daha çok para olduğunda, sürtünme kuvveti de daha hızlı bir şekilde çalışabiliyor! Yeni denge, 5 para dönerken oluşuyor. 5 para dönerken, Emily ve Claire’in yeni bir para döndürebilme hızı ile; sürtünme kuvvetinin dönen paralardan birini durdurabilme hızı, birbirine eşit olduğu için, dinamik dengede, denge durumuna ulaşmış oluyoruz! Zaman geçtikçe de, zıt kuvvetlerin dengelendiği ve eşitlendiği, denge durumuna doğru ilerliyoruz. Ve sistemin şeklini ya da durum değiştiren objelerin hızını değiştirme de denge durumunda değişimler meydana getirir!