Asch Uydumculuk Deneyleri

Herkese merhaba bir karar verirken çevremizdekileri ne kadar etkisinde kalıyoruz sosyal anlamda uyumluluk bir topluluğa uyum gösterme ya da bilimsel adı ile uydumculuk üzerine yapılan en meşhur deneyler 1950'lerde yapılan Er çizgi deneyleri dir deneyleri geçmeden önce gelin bu deneyleri yapan kişiden Salomon eşten biraz bahsedelim Öncelikle er geç tat psikologları olarak bilinen bir grubun üyesiydi bu Psikologlar İnsan psikolojisinin ve davranışlarının parçalara ayrılarak inceleyip anlaşılmasının mümkün olmayacağına inanıyorlardı Bunun yerine İnsanlar bir bütün olarak anlaşılmalıdır diyorlardı o kişinin içinde bulunduğu zamanın ve durumların göz önüne alınması gerektiğini düşünüyorlardı bu deneyleri yaptığı zamanlardan Salomon eşe ait bir alıntıyı paylaşmak istiyorum şöyle diyor Şu sosyal davranışların çoğu bulundukları bağlama göre değerlendirilmelidir Aksi halde anlamlarını yitirirler sosyal olguları düşünürken yapılan hiçbir Hatta bulguların yerini ve işlevini görmedeki başarısızlıktan daha ciddi değildir Biz bunu sadece salımını işte onun uydumculuk üzerine deneylerini değil de uydumculuk ve boyun eğme ile ilgili diğer çalışmaları incelerken de aklımızda tutmamız gerekir Aşk 1907 yılında Polonya Varşova'da Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi 1920'lerde 13 yaşındayken ailesiyle Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti 2. Dünya Savaşı sürerken Yahudi soykırımı sırasında Polonya'da değildi buna rağmen o dönem Yaşanan bu olayların onun uydumculuk çalışmalarını nasıl etkilemiş olabileceği üzerinde düşünmemiz gerekir aynı şekilde o ve grubun diğer psikologları Bunun nedeni üzerinde çalışılması gereken önemli bir konu olduğunu düşünüyorlardı bunu da sorgulamamız gerekir şimdi her çalışmalarına başladığında öncelikli olarak Grup davranışının bireyin davranışı üzerindeki etkileriyle bu ve bu grup etkisinin öne çıkan yönleri ile ilgileniyordu Ali gelip biraz da deneyleri üzerine konuşalım diyelim ki basit bir algısal deney olarak tarif edilen Bir deneyin katılımcılarından biri sinirde için geldiğinizde deneye katılacak olan başka katılımcılar olduğunu görüyorsunuz Biz hep birlikte uzun bir masada oturuyorsunuz ve de ne yapacak olan kişi size de neyi anlatmaya başlıyor o deneyi anlatırken Herşey size inanılmaz sıkıcı geliyor deney yapan kişi üzerinde bir hedef çizgisi ve 3 kıyas çizgisi olan bir kart tutuyor katılımcıların Hedef çizgi ile uyuşan kıyas çizgisini bulmaları gerekiyor ve her kart için çizgilere teker teker bakıp Cevabınızı vermeniz bekleniyor İlk denemede sizinle beraber herkes açıkça doğru olduğu görülen cevabı veriyor ikinci denemede Birincide olduğu gibi herkes açıkça doğru olduğu görülen cevabı veriyor bir fakat üçüncü denemede gerçekten görüp bir şey oluyor doğru cevap diğer iki katta olduğu gibi burada da gayet açık ama bu sefer ilk katılımcı yanlış cevap veriyor ve ikide deneyden çok sıkıldığı için dikkati dağılmış ya da kasıtlı yanlış cevap vermiş olabilir ama sonra ikinci katılımcı da aynı cevabı veriyor Bu üçüncüde öyle ve diğerleri de bu Esra size geliyor ne cevap verirsiniz Biz sizi açıkça doğru görünen cevabı mı yoksa görünüşte Yanlış olan fakat diğer bütün katılımcıların verdiği cevabı mı Kendi bildiğinizi mi yaparsınız yoksa çoğunluğun yaptığını mı bu garip durum sadece bir kere olmuyor shored Diğer denemelerde de oluyor ne yapardınız bu soruyu sınıfta sorsanız öğrencilerin çoğu gruba uygulayacaklarını söyler çoğunluk yanlış cevabı verse bile her zaman doğru olduğunu düşündükleri cevabı vereceklerini söylerler Biz de benzer şekilde düşünüyor olabilirsiniz ve dürüst olmam gerekirse ben de öyle düşünürdüm ama araştırmacılar bambaşka bir Sonuçta karşılaşıyorlar katılımcılar tek başlarına iken yani grubun olmadığı zamanlarda yüzde birden daha az hata bu grupla beraberken katılımcıların yüzde yetmiş beşi gruba uyarak en az bir kere yanlış cevap verdi ve katılımcıların yüzde 37'si her seferinde grupla beraber yanlış cevabı verdim yani grubun yanlış cevabını O da uydu öbürüde ne ile ilgili bahsetmek istediğim birkaç şey daha var birincisi şu sizden ve bu deneye katılan diğer katılımcılardan Habersizce deneye dahil olan yani burada mavi ile gördüğünüz diğer bütün katılımcılar aslında işbirlikçiler yani bu deneyin amacını en başından beri biliyorlardı ve deneyi tasarlayan kişiler tarafından yanlış cevap vermeleri için yönlendirilmiş lerdi Bu deneyin asıl amacı mor renkte gördüğünüz gerçek katılımcının grupla beraber yanlış cevabı verip vermeyeceğini görmekte ve Toplamda 18 deneme yapıldı 18 farklı kart vardı ve işbirlikçiler oybirliğiyle 12 tanesini yanlış cevapladılar bu deneyle ilgili bir diğer önemli nokta ise deneylerde gruba uyup uymama konusunda katılımcı üzerinde gözle görülür bir baskı yoktu gruba uyuduğunuz için bir ödül veya uymadığınız için bir ceza almıyorsunuz Ayrıca deneydeki başarınıza göre alacağınız bir ödül ya da ceza da yoktu basit bir şekilde diğer katılımcılarla beraber bir masada oturuyorlardı yani gruba uymaları için fiili bir baskı olmadığını sadece algılanan bir baskı olduğunu unutmayın Bir de o halde katılımcılar neden kendi tahminleri doğruyken grupla birlikte hareket ettiler Bir de neden sonra katılımcılarla görüşüldüğünü de ve neden gruba uydukları sorulduğunda katılımcıların çoğu yanlış cevabı verdiklerini farkında olduklarını söyledi Ama buna rağmen grupla beraber hareket ettiler bu çünkü grup tarafından dışlanmaktan ya da Belkide alay edilmekten korktular biz buna normatif sosyal etki diyoruz yani davranışlarımızı değiştirerek etrafımızda kilere daha iyi uyum sağlıyoruz Doğru cevabı Ne Olduğunu biliyorlardı ama bunu aldırmadan yanlış cevabı verdiler bir kısmı da kendi cevaplarından kuşkulu oldukları için gruba uyuduklarını söyledi Masadaki diğer katılımcılar belli bir cevabı veriyorlarsa o cevap doğru olmalı diye düşünerek akıl yürüttüler Buna da bilgisel sosyal etki diyoruz bu gibi durumlarda davranışlarımızı değiştiriyoruz Çünkü diğerlerinin bizden daha bilgili olduklarını farz ediyoruz ne olup bittiğini bizden daha iyi bildiklerini düşünüyoruz Bu etki altındaki katılımcılar düşündükleri cevabın doğru olduğuna inanıyorlardı buna rağmen gruptakilerin cevaplarını duyduktan sonra fikirlerini değiştirdiler Sonuç olarak gruba uyup Onlarla aynı cevabı verdiler ya Siz doğru cevabı görmelerine rağmen kendilerinin hatalı olduğuna karar verdiler ve böylece grubun kararını kabul ettiler ama bazı katılımcıların yaptıkları hatalar algısal düzeyde görülüyordu onlar gerçekten çoğunluğun verdiği cevapların doğru olduğuna inandılar bu normatif sosyal etkiye ya da bilgisel sosyal etkiye boyun eğenlerden farklı olarak bu kişiler hiçbir zaman kararlarında bir uyumsuzluk olduğunun bilincinde değiller di onlar gerçekten grubun doğru karar verdiğini düşündüler ve grubun verdiği cevabın doğru cevap olduğuna karar verdiler Peki ya gruba uymayanlar onları mantığı nasıl işledi deneyden sonra görüşülen katılımcılardan bazıları gerçekten kendinden emindi kendi algılarının ve kararlarının doğru olduğundan emin Diler bir kısmı ise çok da emin değildi yani kuşkulu ve Tedirgin bazı katılımcılar vardı ama buna rağmen kendi cevaplarına bağlı kaldılar gruba uyumayı reddettiler şimdi bir sonraki konuya geçmeden önce bu deneyle ilgili bazı problemlere değinmek istiyorum deneye katılan katılımcıların hepsi belirli bir kesimden hepsi aynı yaşta Aynı üniversite eğitim seviyesi ve kültürel düzeye Sağ o erkek lisans öğrencileri ydi Bu ilk deneyler kadınların azınlık grupların dan farklı kültürden olan kişilerin veya farklı yaş grubundaki kimselerin farklı tepkiler verebileceği gerçeğini hesaba katmamış tığa Ayrıca katılımcılar bir görsel algı deneyle geldiklerini düşünmelerine rağmen sonuç olarak bir de neye geldiklerini biliyorlardı bıdaha öncesinde Eğer bir deneye katıldığı sanız ki psikoloji dersi almış çoğu üniversite öğrencisi katılmıştır Muhtemelen bir deneyde olduğunuzu bildiğiniz için normalden biraz daha şüpheci yaklaşırsınız özellikle de diğer katılımcılar olduğunu düşündüğünüz kişiler soruları yanlış cevaplamaya başladığında en büyük ihtimalle sırf yaptığınızda ne olacağını görmek için en az bir kere gruba uyardı nız bu deneylerde her zaman dikkat edilen şeylerden biri de deneyin çevresel geçerliliği olup olmadığıdır dene koşullarının gerçek dünyanın koşullarına benzeyip benzemediği ne bakılır çünkü Eğer benzemiyorsa gerçek hayatı yansıtma dın dan o deneyden çıkarılan sonuçlar sınırlı olur bir laboratuvarda çizgi boyuna nasıl karar verdiğimiz gerçek dünyada uydumculuk hakkında ne düşündüğümüzü Aslında anlatmaz düşünmemiz gereken diğer bir şey ise talep özellikleridir bu katılımcıların zaman zaman deneyin beklentilerine uymak için davranışlarını nasıl değiştireceğini Açıklar Bu sebeple bu deneydeki katılımcıların grup baskısı hissetmeleri nden değil de deney yapan kişilerin onlardan yapmalarını beklediği bir şey olduğu için gruba uyumuş olmaları da olasıdır ama bu problemlere rağmen bu deneyden öğrenilebilir bir şey var bu üzerinde özellikle düşünmenizi istediğim şey ise şu Bu deney katılımcıların yüzde 75'inin dışarıdan bir baskı olmamasına rağmen gruba uymasını sağladı Bir de dışarıdan baskı veya ödül-ceza mekanizmaları olsaydı deneyin sonucunun ne olacağını düşünmenizi istiyorum ya da rastgele seçilmiş Üniversite öğrencileri yerine arkadaşlarınız öğretmenleriniz veya Profesör leriniz bu deneyde işbirlikçi olsalardı onların söylediğinin tersini söyleyebilir Aynı soruya farklı bir cevap verebilir miydiniz ve tüm bu etmenler gruba uyup uymama kararlarınızı nasıl etkilerdi Bu da bir düşünün Hoşçakalın ha